ชื่ออื่น ๆ

เฟื่องฟ้า (กลาง)

ตรุษจีนเป็นไม้พุ่มหรือไม้รอเลื้อย ต้นแข็ง กิ่งก้านห้อยลง เกลี้ยงหรือมีขนสั้นนุ่มประปราย ตามซอกใบมักมีหนามแข็งและตรง ยาว ๐.๕-๑.๕ ซม.

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่กว้าง รูปใบหอกแกมรูปไข่ รูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน หรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ กว้าง ๓-๖ ซม. ยาว ๕-๑๓ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปลิ่มหรือป้านแล้วสอบเรียวสั้น ๆ ขอบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ ด้านบนสีเขียวเข้ม เกลี้ยงหรือเกือบเกลี้ยง ด้านล่างสีเขียวอ่อนกว่าและมีขนสั้นนุ่มประปราย เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๕ เส้น ก้านใบยาวประมาณ ๑ ซม. ตามก้านใบและเส้นใบทั้ง ๒ ด้านมีขนสั้นนุ่มประปราย แต่ทางด้านล่างมีหนาแน่นกว่าด้านบน

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามซอกใบและเป็นกลุ่มที่ปลายกิ่ง แต่ละช่อกระจุกย่อยมี ๓ ดอก ก้านช่อยาว ๒.๕-๔ ซม. ก้านช่อแขนงยาว ๑-๑.๘ ซม. ก้านช่อกระจุกย่อยยาวประมาณ ๑ ซม. ก้านดอกยาวประมาณ ๑ ซม. เชื่อมแนบติดกับเส้นกลางใบประดับ ใบประดับรูปคล้ายใบ สีม่วง สีม่วงแดง หรือสีขาว รูปขอบขนาน รูปใบหอกแกมรูปรี หรือรูปรี กว้าง ๒-๓.๕ ซม. ยาว ๒.๕-๔ ซม. เมื่อเจริญเต็มที่ยาวเท่ากับดอก ปลายแหลม โคนรูปหัวใจ ขอบเรียบ เป็นคลื่น แผ่นใบประดับกิ่ง ใบ และช่อดอก

บางคล้ายกระดาษและค่อนข้างกรอบเมื่อแห้ง ติดทนดอกสมบูรณ์เพศ กลีบรวมโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๒ ซม. สีขาวออกเขียวถึงสีม่วงอมเขียว มีสันเหลี่ยมตามยาวเห็นเด่นชัด มีขนโค้งละเอียดประปรายปลายแยกเป็น ๕ แฉก ด้านในสีชมพูอมส้มหรือสีเหลืองมีขนสั้นโค้งชี้ไปทางปลายแฉก เกสรเพศผู้ ๖-๘ เกสร ก้านชูอับเรณูโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๐.๕ มม. ส่วนก้านที่แยกคล้ายเส้นด้าย ยาวไม่เท่ากันก้านสั้นยาวประมาณ ๑.๒ ซม. ก้านยาวยาวประมาณ ๒.๒ ซม. อับเรณูรูปรี ยาวประมาณ ๐.๕ มม. สีเหลืองแตกตามยาว ก้านรังไข่ยาวประมาณ ๐.๕ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปกระสวย ยาวประมาณ ๒ มม. ก้านยอดเกสรเพศเมียติดด้านข้าง ยาวประมาณ ๑.๕ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นชายครุย ยาวประมาณ ๒.๕ มม.

 ผลคล้ายผลแห้งเมล็ดล่อน รูปทรงกระบอกหรือรูปคล้ายกระบอง มีกลีบรวมติดทนหุ้ม มีสัน ๕ สัน ตามแนวยาวของผล มีเมล็ด ๑ เมล็ด

 ตรุษจีนเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาใต้ (บราซิล) นำเข้ามาปลูกเป็นไม้ประดับในประเทศไทยทั่วทุกภาค พบบริเวณที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางถึงประมาณ ๑,๕๐๐ ม. ออกดอกเกือบตลอดปี ในต่างประเทศพบปลูกเป็นไม้ประดับในเขตร้อนและกึ่งร้อน ตรุษจีนมีลักษณะคล้ายกับเฟื่องฟ้า (Bougainvillea spectabilis Willd.) มาก แต่ต่างกันที่หลอดกลีบรวมของเฟื่องฟ้าไม่มีสันและมีขนหนาแน่นกว่า ปัจจุบันที่พบทั่วไปเป็นชนิดที่ผ่านการปรับปรุงพันธุ์มาแล้ว

 ประโยชน์ ปลูกเป็นไม้ประดับและใช้เป็นสมุนไพร.