ดีเหล็ก

Anisophyllea apetala Scort. ex King

ไม้ต้น ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปขอบขนานแกมรูปไข่กว้างถึงรูปขอบขนานแกมรูปรี ดอกแยกเพศร่วมต้น ช่อดอก คล้ายช่อเชิงลด มักแตกแขนงบริเวณส่วนล่างของช่อ ออกตามซอกใบหรือเหนือซอกใบ ดอกสีแดงเข้มหรือสีม่วง ผลแบบผลแห้งไม่แตก ทรงรูปไข่หรือรูปทรงรี เกลี้ยง ผนังผลชั้นนอกมีลายเส้นสีแดง เมล็ดรูปทรงรี มี ๑ เมล็ด


     ดีเหล็กเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๔ ม. เส้นผ่าน ศูนย์กลางต้นประมาณ ๓๐ ซม.
     ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปขอบขนานแกมรูปไข่กว้าง ถึงรูปขอบขนานแกมรูปรี กว้าง ๔-๙ ซม. ยาว ๑๐-๒๑ ซม. ปลายแหลมหรือยาวคล้ายหาง โคนสอบเรียวถึงมน ขอบ เรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษถึงหนาคล้ายแผ่นหนัง เป็นมันเงา เส้นโคนใบ ๕ เส้น เห็นชัด ๓ เส้น เส้นใบย่อย แบบขั้นบันได ก้านใบยาวประมาณ ๖ ซม.
     ดอกแยกเพศร่วมต้น ช่อดอกคล้ายช่อเชิงลด มักแตกแขนงบริเวณส่วนล่างของช่อ ออกที่ซอกใบหรือ เหนือซอกใบ ช่อดอกยาวได้ถึง ๑๙ ซม. ก้านดอกสั้น มีขน สั้นนุ่มสีน้ำตาล ดอกสีแดงเข้มหรือสีม่วง ดอกเพศผู้ยาว ประมาณ ๒.๕ มม. ก้านดอกยาวประมาณ ๑.๕ มม. กลีบ เลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย ปลายแยกเป็น ๔ แฉก แต่ละแฉกรูปคล้ายสามเหลี่ยม ยาวประมาณ ๒ มม. ปลายแหลม กลีบดอก ๔ กลีบ รูปคล้ายสามเหลี่ยม ขนาดเล็ก ยาว ๐.๕-๑ มม. ปลายแหลม ขอบเรียบหรือ มีขนครุย เกสรเพศผู้ ๘ เกสร เรียงตรงข้ามกับกลีบดอก และกลีบเลี้ยง จานฐานดอกมี ๔ พู แต่ละพูขอบหยัก มนถี่ เกสรเพศเมียไม่เจริญ มีขนที่ฐาน ดอกเพศเมีย ขนาดเล็ก ไม่มีก้านดอก กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็น รูปทรงกระบอกหรือทรงสี่เหลี่ยม ยาวประมาณ ๑.๕ มม. ปลายแยกเป็น ๔ แฉก แต่ละแฉกรูปคล้ายสามเหลี่ยม ปลายแหลม กลีบดอก ๔ กลีบ เกสรเพศผู้ ๘ เกสร เป็น หมัน จานฐานดอกมีขนนุ่มสีน้ำตาล รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมีย รูปลิ่มแคบ ยอดเกสรเพศเมียแหลม
     ผลแบบผลแห้งไม่แตก ทรงรูปไข่หรือรูปทรงรี กว้างประมาณ ๒.๕ ซม. ยาว ๕-๗.๕ ซม. เกลี้ยง ผนังผล แข็งคล้ายเนื้อไม้ ผนังผลชั้นนอกมีลายเส้นสีแดง เมล็ดรูป ทรงรี กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาวประมาณ ๓ ซม. มี ๑ เมล็ด
     ดีเหล็กมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทย ทางภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบชื้นบริเวณที่ราบ ที่สูงตั้งแต่ ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๖๐๐ ม. เป็นผลเดือน มิถุนายน ในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย.

 

 

 

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ดีเหล็ก
ชื่อวิทยาศาสตร์
Anisophyllea apetala Scort. ex King
ชื่อสกุล
Anisophyllea
คำระบุชนิด
apetala
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Scort. ex King
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Scort. ช่วงเวลาคือ (1845-1886)
- King ช่วงเวลาคือ (1840-1909)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางสาวปาจรีย์ อินทะชุบ
แหล่งอ้างอิง
อนุกรมวิธานพืช อักษร ด กองวิทยาศาสตร์อนุกรมวิธานพืช อักษร ด. pdf.