ดาวประดับผา

Paraboea rosea Triboun

ไม้ล้มลุกหลายปีถึงไม้กึ่งพุ่ม ส่วนโคนค่อนข้างแข็งคล้ายมีเนื้อไม้ มีรอยแผลใบและมีขนคล้ายใยแมงมุมสีขาว หนาแน่น เปลือกหยาบ มีร่องละเอียด ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบใกล้ยอดบิดและเรียงถี่คล้ายเป็นกระจุก รูปใบหอก มีขนต่อมแบบหลายเซลล์กระจายทั่วไปและมีขนคล้ายใยแมงมุมบาง ๆ ด้านล่างมีขนคล้ายใย แมงมุมสีน้ำตาลหนาแน่น ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกตามซอกใบใกล้ปลายยอด ดอกสีแดงอมชมพู ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอกแคบ เรียวยาว ผลแก่บิดเป็นเกลียว มีกลีบเลี้ยงติดทนขยายขนาดหุ้มอยู่ที่ โคน เมล็ดขนาดเล็ก สีน้ำตาลเข้ม รูปคล้ายกระสวย มีจำนวนมาก


     ดาวประดับผาเป็นไม้ล้มลุกหลายปีถึงไม้กึ่งพุ่ม สูง ๑๐-๔๐ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลางลำต้นและกิ่ง ๑-๑.๘ ซม. ส่วนโคนค่อนข้างแข็งคล้ายมีเนื้อไม้ มีรอยแผลใบและ มีขนคล้ายใยแมงมุมสีขาวหนาแน่น ปลายกิ่งเปราะแตกหัก ง่าย เปลือกหยาบ มีร่องละเอียด
     ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบใกล้ยอด ๕-๗ คู่ บิดและเรียงถี่คล้ายเป็นกระจุก ใบล่าง ๆ หลุดร่วง เหลือเฉพาะรอยแผลใบ แผ่นใบรูปใบหอก กว้าง ๓-๖.๕ ซม. ยาว ๘-๑๖ ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนสอบมน ขอบหยักมนอาจถึงโคน แผ่นใบค่อนข้างหนาคล้ายแผ่น หนัง ด้านบนสีเขียว มีขนต่อมแบบหลายเซลล์กระจาย ทั่วไปและมีขนคล้ายใยแมงมุมบาง ๆ ด้านล่างมีขนคล้าย ใยแมงมุมสีน้ำตาลหนาแน่น เส้นแขนงใบข้างละ ๗-๙ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห เห็นชัดทางด้านบน ก้านใบยาว ๓-๕.๕ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลาง ๕-๗ มม. มีขนคล้าย ใยแมงมุมสีน้ำตาลอ่อนหนาแน่น ก้านใบที่อยู่เหนือขึ้นไป สั้นกว่าด้านล่าง
     ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ๑-๓ ช่อ ออกตามซอกใบใกล้ปลายยอด ยาวได้ถึง ๕๐ ซม. ก้านช่อ ดอกยาว ๑๐-๑๕ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๒.๕ มม. เป็นร่องตามยาวและมีขนคล้ายใยแมงมุมหนาแน่น มีดอกจำนวนมาก ออกเป็นคู่ ก้านดอกยาว ๓-๙ มม. มีขน คล้ายใยแมงมุม ใบประดับรูปใบหอก กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปใบหอก กว้างประมาณ ๐.๗ มม. ยาว ๑.๕-๑.๘ มม. ปลายแหลม สีเขียว ปลายสุดสีแดง ด้านนอกมีขนคล้ายใยแมงมุม กลีบดอกสีแดงอมชมพู รูปปากเปิด โคนเชื่อมติดกัน ยาวประมาณ ๒.๕ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แยกเป็น ๒ ซีก ซีกบน ๒ แฉก ซีกล่าง ๓ แฉก แฉกซีกบนรูปไข่ กว้างประมาณ ๒.๕ มม. ยาว ประมาณ ๓.๕ มม. แฉกซีกล่างรูปไข่ รูปไข่กลับ หรือรูปรี กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. โคนแฉกซีก ล่างเชื่อมติดกัน ยาวประมาณ ๓ มม. ปลายมนกลม เกลี้ยง เกสรเพศผู้ ๔-๕ เกสร ติดอยู่ในหลอดกลีบดอก ที่สมบูรณ์ มี ๒ เกสร ก้านชูอับเรณูรูปแถบเกือบแบน ยาวประมาณ ๒.๕ มม. สีขาว ตรงกลางโค้ง อับเรณูสีเหลือง ยาว ๒-๒.๕ มม. ปลายอับเรณูติดกันเล็กน้อย เกสรเพศผู้ที่เหลืออีก ๒-๓ เกสรไม่สมบูรณ์ อยู่ใกล้โคนหลอดกลีบดอก จาน ฐานดอกรูปวงแหวน สูงประมาณ ๑ มม. รังไข่อยู่เหนือวง กลีบ ทรงรูปไข่ ยาวประมาณ ๒ มม. มี ๒ ช่อง แต่ละช่อง มีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๓ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม สีขาว

 


     ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอกแคบ เรียว ยาว กว้าง ๒-๒.๕ มม. ยาว ๑-๒ ซม. ผลแก่บิดเป็นเกลียว มีกลีบเลี้ยงติดทนขยายขนาดหุ้มอยู่ที่โคน เมล็ดขนาดเล็ก สีน้ำตาลเข้ม รูปคล้ายกระสวย มีจำนวนมาก

 


     ดาวประดับผาเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคใต้ พบตามหน้าผาหินปูน ที่สูงชัน ตามเกาะในฝั่งทะเลอันดามัน ที่สูงตั้งแต่ใกล้ ระดับทะเลถึงประมาณ ๓๐๐ ม. ออกดอกเดือนกรกฎาคม ถึงกันยายน เป็นผลเดือนกันยายนถึงธันวาคม.

 

 

 

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ดาวประดับผา
ชื่อวิทยาศาสตร์
Paraboea rosea Triboun
ชื่อสกุล
Paraboea
คำระบุชนิด
rosea
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Triboun
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Triboun ช่วงเวลาคือ (fl. 2002)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ
แหล่งอ้างอิง
อนุกรมวิธานพืช อักษร ด กองวิทยาศาสตร์อนุกรมวิธานพืช อักษร ด. pdf.