ดาดกำไล

Cyrtandra gimlettei Ridl.

ไม้ล้มลุกหลายปี ตั้งตรง ลำต้นเมื่ออ่อนมีขนสั้นหนาแน่น เมื่อแก่โคนแข็งคล้ายเนื้อไม้ สีน้ำตาล ใบเดี่ยว เรียง ตรงข้าม ใบที่อยู่ตรงข้ามแต่ละคู่มักมีขนาดเล็กกว่าและเป็นครีบยาวไปจดลำต้น เกิดสลับข้างกัน ดูคล้าย เรียงสลับระนาบเดียว แผ่นใบรูปใบหอกกลับ ช่อดอกแบบช่อกระจุก มักออกตามซอกใบที่มีขนาดเล็กหรือ เหนือรอยแผลใบ ดอกมักออกเป็นคู่ ดอกสีขาวหรือสีชมพูอ่อน มักมีแถบสีชมพูอมม่วงยาวตั้งแต่ในหลอดกลีบ ดอกจนถึงแฉกล่าง ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่แคบ สีน้ำตาล แข็งและแห้ง มีกลีบเลี้ยงและ ก้านยอดเกสรเพศเมียติดทน เมล็ดขนาดเล็ก มีจำนวนมาก


     ดาดกำไลเป็นไม้ล้มลุกหลายปี ตั้งตรง ลำต้น เมื่ออ่อนมีขนสั้นหนาแน่น เมื่อแก่โคนแข็งคล้ายเนื้อไม้ สีน้ำตาล
     ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม ใบที่อยู่ตรงข้ามแต่ละคู่ มักมีขนาดเล็กกว่าและเป็นครีบยาวไปจดลำต้น เกิด สลับข้างกัน ดูคล้ายเรียงสลับระนาบเดียว แผ่นใบรูป ใบหอกกลับ กว้าง ๔-๘ ซม. ยาว ๘-๒๕ ซม. ปลายมน กลมหรือแหลมสั้น โคนสอบเป็นปีกข้างละประมาณ ๕ มม. ขอบจักฟันเลื่อยสั้น แผ่นใบค่อนข้ า งหนาคล้ายแผ่น หนัง มีขนตั้งตรงทั้ง ๒ ด้าน โคนขนแข็ง เส้นกลางใบมีขน หนาแน่น เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๖ เส้น เส้นใบย่อยแบบ ร่างแห ก้านใบยาวประมาณ ๑.๕ ซม. ด้านล่างสีชมพู อมม่วงเรื่อ
     ช่อดอกแบบช่อกระจุก มักออกตามซอกใบที่มี ขนาดเล็กหรือเหนือรอยแผลใบ ดอกมักออกเป็นคู่ ก้าน ช่อยาวได้ถึง ๓ มม. หรือไร้ก้านช่อ ใบประดับเรียงเป็น กลุ่ม อยู่รอบก้านดอก รูปไข่ ยาวประมาณ ๑ ซม. มีขน สีขาวทั้ง ๒ ด้าน ก้านดอกเรียว ยาว ๒-๔ มม. มีขน กลีบเลี้ยงยาวประมาณ ๑ ซม. โคนเชื่อมติดกัน ยาว ๓-๔ มม. ปลายแยกเป็น ๒ ซีก แต่ละซีกยาวประมาณ ๖ มม. ด้านนอกมีขนสั้น ดอกสีขาวหรือสีชมพูอ่อน มักมีแถบสี ชมพูอมม่วงยาวตั้งแต่ในหลอดกลีบดอกจนถึงแฉกล่าง กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๑.๕ ซม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แยกเป็น ๒ ซีก ซีกบน ๒ แฉก ซีกล่าง ๓ แฉก รูปไข่กลับกว้างหรือเกือบกลม กว้ า งและยาวประมาณ ๑.๕ ซม. ปลายมน เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ที่สมบูรณ์มี ๒ เกสร อับเรณูยาวประมาณ ๒ มม. ก้านชูอับเรณูค่อนข้างสั้น เกสรเพศผู้ที่เหลืออีก ๓ เกสร ลดรูปเป็นติ่งขนาดเล็ก อยู่ใกล้โคนหลอดกลีบดอก รังไข่ อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงกระบอก ยาวประมาณ ๑.๕ ซม. มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลขนาดเล็กจำนวนมาก ก้าน ยอดเกสรเพศเมียค่อนข้างสั้น มีขนต่อมกระจายทั่วไป ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก คล้ายรูปขอบขนาน สีเขียว
     ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่ แคบ กว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๐.๘-๑.๕ ซม. ผิวสีน้ำตาล แข็ง และแห้ง มีกลีบเลี้ยงและก้านยอดเกสรเพศเมียติดทน ยาว ๒-๓ มม. เมล็ดขนาดเล็ก มีจำนวนมาก
     ดาดกำไลมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทย ทางภาคใต้ พบตามป่าดิบ ที่ชื้นและค่อนข้างร่ม ที่สูงจาก ระดับทะเล ๔๐๐-๖๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือน มิถุนายนถึงสิงหาคม ในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ดาดกำไล
ชื่อวิทยาศาสตร์
Cyrtandra gimlettei Ridl.
ชื่อสกุล
Cyrtandra
คำระบุชนิด
gimlettei
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Ridl.
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Ridl. ช่วงเวลาคือ (1855-1956)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ
แหล่งอ้างอิง
อนุกรมวิธานพืช อักษร ด กองวิทยาศาสตร์อนุกรมวิธานพืช อักษร ด. pdf.