ดอกขนไก่น้อย

Acilepis peguensis (C. B. Clarke) H. Rob. et Skvarla

ไม้ล้มลุกหลายปี ลำต้นตั้งตรง เป็นสันชัดเจน มีขนคล้ายไหม ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกกลับหรือรูปไข่กลับ ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่นเชิงประกอบคล้ายช่อแยกแขนง ออกที่ปลายกิ่งหรือตามซอกใบ ช่อย่อยแบบช่อ กระจุกแน่น รูประฆัง ดอกย่อยในช่อมีแบบเดียวเป็นดอกสมบูรณ์เพศ มี ๑๐-๑๕ ดอก ดอกสีขาวหรือสีม่วง ผล แบบผลแห้งเมล็ดล่อน รูปกึ่งทรงกระบอก มีกลีบเลี้ยงติดทนแบบแพปพัสลักษณะเป็นขนแข็ง มีเมล็ด ๑ เมล็ด


     ดอกขนไก่น้อยเป็นไม้ล้มลุกหลายปี สูง ๐.๕- ๑.๕ ม. ลำต้นตั้งตรง เป็นสันชัดเจน มีขนคล้ายไหม
     ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกกลับหรือรูปไข่ กลับ กว้าง ๓-๖ ซม. ยาว ๑๐-๒๐ ซม. ปลายแหลมหรือ เรียวแหลม โคนสอบเรียว ขอบจักฟันเลื่อย แผ่นใบบาง คล้ายกระดาษ มีขนสากคล้ายแส้และมีต่อมเป็นตุ่มทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๘ เส้น ก้านใบยาวได้ถึง ๓ ซม.
     ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่นเชิงประกอบคล้าย ช่อแยกแขนง ออกที่ปลายกิ่งหรือตามซอกใบ ช่อย่อย แบบช่อกระจุกแน่น รูประฆัง สูง ๑-๑.๒ ซม. มีก้านช่อดอก วงใบประดับรูประฆังหรือกึ่งรูปทรงกระบอกแกมรูปขอบ ขนาน กว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๕-๖ มม. ใบประดับสีเขียวอ่อน เรียง ๔-๕ ชั้น ซ้อนเหลื่อมกัน ขอบมีขน ผิวด้านนอกมีขน คล้ายใยแมงมุม มีต่อมเป็นตุ่ม ชั้นนอกและชั้นกลาง รูปไข่ ปลายเรียวแหลมหรือแหลมแข็ง ชั้นในรูปใบหอก ถึงรูปขอบขนาน ปลายเรียวแหลม ฐานดอกร่วมแบน เส้น ผ่านศูนย์กลาง ๒-๒.๕ มม. มีขน ดอกย่อยในช่อมีแบบ เดียวเป็นดอกสมบูรณ์เพศ มี ๑๐-๑๕ ดอก รูปกรวย มีต่อม กลีบเลี้ยงลดรูปเป็นรยางค์ กลีบดอกสีขาวหรือ สีม่วง โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ยาว ๔.๕-๕ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ยาว ๒.๕-๓ มม. เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ก้านชูอับเรณูแยกจากกัน อับเรณูสีม่วง ยาว ๓-๓.๕ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด หุ้มก้านยอดเกสรเพศเมีย ปลายเป็นรยางค์แหลม โคนมน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๑ ช่อง มีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสีม่วง ยาว ๖-๗ มม. ปลายแยกเป็น ๒ แฉก ยาว ๒-๒.๕ มม. ด้าน นอกมีขนคล้ายไม้กวาดปกคลุมขึ้นมาเกือบถึงรอยแยก ด้านในเป็นตุ่มเล็ก ๆ ของยอดเกสรเพศเมีย
     ผลแบบผลแห้งเมล็ดล่อน รูปกึ่งคล้ายทรงกระบอก ยาว ๒.๕-๓.๕ มม. มีสัน ๑๐ สัน มีต่อม กลีบเลี้ยงติดทน แบบแพปพัสลักษณะเป็นขนแข็ง เรียง ๒ ชั้น ชั้นนอก สั้นกว่าชั้นใน ชั้นในยาว ๕.๕-๖ มม. มีเมล็ด ๑ เมล็ด
     ดอกขนไก่น้อยมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศ ไทย ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พบตามป่าผลัดใบหรือ ป่าดิบแล้ง ที่สูงจากระดับทะเลประมาณ ๘๐๐ ม. ออกดอก และเป็นผลเดือนพฤศจิกายนถึงมกราคม ในต่างประเทศ พบที่เมียนมา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ดอกขนไก่น้อย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Acilepis peguensis (C. B. Clarke) H. Rob. et Skvarla
ชื่อสกุล
Acilepis
คำระบุชนิด
peguensis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- (C. B. Clarke)
- H. Rob. et Skvarla
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (C. B. Clarke) ช่วงเวลาคือ (1832-1906)
- H. Rob. ช่วงเวลาคือ (1932-)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ก่องกานดา ชยามฤต
แหล่งอ้างอิง
อนุกรมวิธานพืช อักษร ด กองวิทยาศาสตร์อนุกรมวิธานพืช อักษร ด. pdf.