ดอกก๊ดน่า

Kadsura scandens (Blume) Blume

ไม้เถาเนื้อแข็ง เปลือกเป็นลายริ้วสีเข้ม ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีแกมรูปขอบขนานหรือรูปรีแกมรูปไข่ถึงรูปไข่กว้าง ดอกแยกเพศร่วมต้น ออกเดี่ยวหรือออกเป็นกระจุก ๒-๔ ดอก ตามซอกใบ หรือออกตามต้น ดอกสีชมพู ผลแบบ ผลกลุ่ม รูปทรงเกือบกลม ผลย่อยแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงรีหรือทรงรูปไข่กลับ สุกสีแดง เมล็ด รูปคล้ายผลแพร์ คล้ายจาน หรือรูปไต มี ๑-๒ เมล็ด


     ดอกก๊ดน่าเป็นไม้เถาเนื้อแข็ง สูงประมาณ ๑๓ ม. หรือมากกว่า เปลือกเป็นลายริ้วสีเข้ม
     ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีแกมรูปขอบขนานหรือ รูปรีแกมรูปไข่ถึงรูปไข่กว้าง กว้าง ๓-๘ ซม. หรืออาจกว้าง ได้ถึง ๑๕ ซม. ยาว ๗-๑๔ ซม. บางครั้งอาจยาวได้ถึง ๒๓ ซม. ปลายแหลม เรียวแหลม หรือเป็นติ่งแหลม โคน ใบอ่อนรูปลิ่ม เมื่อแก่รูปมน กลม หรือตัด ขอบเรียบ แผ่น ใบกึ่งหนาหรือหนาคล้ า ยแผ่นหนัง เส้นกลางใบเป็นร่อง ทางด้านบน นูนเด่นชัดทางด้านล่าง เส้นแขนงใบแบบขน นกข้างละ ๔-๘ เส้น โค้งเล็กน้อย ก้านใบรูปทรงกระบอก เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๒-๒.๘ มม. ยาว ๐.๗-๔.๘ ซม. เป็น ร่องทางด้านบน
     ดอกแยกเพศร่วมต้น ออกเดี่ยวหรือออกเป็น กระจุก ๒-๔ ดอก คล้ายช่อกระจุกกลมตามซอกใบ หรือออกตามต้น ก้านช่อดอกรูปทรงกระบอก เส้นผ่าน ศูนย์กลาง ๐.๖-๑.๓ มม. ยาว ๐.๔-๗ ซม. เกลี้ยง มีใบ ประดับ ๒-๖ ใบ ดอกสีชมพู กลีบรวมโคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น ๑๐-๑๗ แฉก หรือบางครั้งอาจแยกได้ถึง ๒๐ แฉก เรียง ๔-๕ วง วงกลางใหญ่ที่สุด แต่ละแฉกรูป ไข่กลับหรือรูปรี กว้าง ๐.๕-๑.๕ ซม. ยาว ๐.๘-๑.๗ ซม. ปลายมนกลม เกลี้ยงหรือตามขอบมีขนละเอียด ดอกเพศผู้ มีเกสรเพศผู้ ๒๒-๖๕ เกสร เรียง ๔-๖ วง อยู่บนฐานดอก อวบน้ำ แต่ละเกสรแยกอิสระ แต่เรียงอัดแน่นคล้าย เชื่อมกันเป็นก้อนของวงเกสรเพศผู้ รูปเกือบกลมถึงรูปไข่
     มีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๕-๗ มม. ก้านชูอับเรณูสั้นมาก อับเรณูสั้น แกนอับเรณูรูปทรงกระบอกแกมรูปลูกข่าง หรือรูปไข่กลับ กว้าง ๐.๘-๒ มม. ยาว ๐.๘-๑.๕ มม. มีเหลี่ยม ดอกเพศเมียรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ แยกอิสระ มี ๖๐-๑๒๐ รังไข่ เรียงเวียน ๕-๙ วง บนฐานดอกรูปไข่กลับ รูปคล้ายกระบองหรือรูปรี แต่ละรังไข่มี ๑ ช่อง มีออวุล ๒-๔ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมากหรือไร้ก้าน หรือ คล้ายก้านยอดเกสรเพศเมียเทียม มีส่วนปลายคล้ายยอด เกสรเพศเมียเทียม รูปโล่
     ผลแบบผลกลุ่ม รูปเกือบกลม ยาว ๕-๘ ซม. ฉ่ำน้ำ ก้านช่อผลยาว ๒-๒.๕ ซม. ผลย่อยแบบผลมีเนื้อ หนึ่งถึงหลายเมล็ด ไร้ก้าน มี ๔๐-๙๓ ผล หรือมากกว่า รูปทรงรีหรือทรงรูปไข่กลับ กว้าง ๐.๖-๑.๘ ซม. ยาว ๐.๙- ๓ ซม. ปลายมนเบี้ยว มักโค้งเล็กน้อย ผนังหนาทางด้าน ปลาย ผลดิบครึ่งล่างสีเหลือง ครึ่งบนสีเขียว เมื่อสุกสีแดง เมล็ดรูปคล้ายผลแพร์ คล้ายจาน หรือรูปไต กว้างและ ยาว ๐.๔-๑.๑ ซม. มี ๑-๒ เมล็ด
     ดอกก๊ดน่ามีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทย ทางภาคใต้ พบในป่าดิบชื้น ที่สูงจากระดับทะเลประมาณ ๖๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงกันยายน ในต่างประเทศพบที่คาบสมุทรมาเลเซีย สิงคโปร์ เกาะสุมาตรา และเกาะชวา.
     ประโยชน์ ใช้เป็นสมุนไพร ผลรับประทานได้

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ดอกก๊ดน่า
ชื่อวิทยาศาสตร์
Kadsura scandens (Blume) Blume
ชื่อสกุล
Kadsura
คำระบุชนิด
scandens
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- (Blume) Blume
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (Blume) ช่วงเวลาคือ (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ. ดร.อารีย์ ทองภักดี
แหล่งอ้างอิง
อนุกรมวิธานพืช อักษร ด กองวิทยาศาสตร์อนุกรมวิธานพืช อักษร ด. pdf.