ช่อไข่มุกเวียดนาม

Vaccinium vietnamense Smitinand et P. H. Hô

ไม้พุ่มอิงอาศัย ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกกลับ ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบที่ปลายยอดหรือใกล้ปลายยอด ดอกสีขาวแต้มสีชมพูอมแดง ห้อยลง กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปคนโทแกมรูปทรงกระบอก ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงเกือบกลม มีกลีบเลี้ยงติดทนเมล็ดแบน รูปทรงรี มีจำนวนมาก

ช่อไข่มุกเวียดนามเป็นไม้พุ่มอิงอาศัย สูงประมาณ ๑ ม. มีรากอวบสะสมอาหาร กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม มีขนแข็งที่ปลายเป็นต่อมค่อนข้างหนาแน่นมีตารูปไข่อยู่ตามซอกใบ

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกกลับ กว้าง ๑-๒ ซม. ยาว ๒-๔.๕ ซม. ปลายมน โคนรูปลิ่ม ขอบที่ส่วนปลายหยักเล็กน้อย โค้งลงเล็กน้อย แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๖ เส้น เส้นกลางใบแบนและเรียบหรือเป็นร่องเล็กน้อยทางด้านบน แต่ใกล้โคนใบนูนเล็กน้อยด้านล่างนูน เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบยาว ๒-๓ ซม. แบน เกลี้ยง บริเวณปลายก้านใบที่ติดกับโคนใบมีต่อมข้างละ ๑ ต่อม

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบที่ปลายยอดหรือใกล้ปลายยอด ๑-๓ ช่อ ช่อดอกยาว ๓-๕ ซม. ก้านช่อดอกและแกนช่อดอกมีขนต่อมหนาแน่น ใบประดับรูปไข่กลับถึงรูปใบหอกกลับ กว้าง ๑-๓ ซม. ยาว ๓-๘ ซม. ร่วงง่าย แต่ละช่อมีดอกได้ถึง ๑๐ ดอก ก้านดอกเรียว ยาวประมาณ ๔ มม. มีขนต่อม ปลายทั้ง ๒ ข้างเป็นข้อต่อ ดอกสีขาวแต้มสีชมพูอมแดง ห้อยลง กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด รูประฆังถึงเกือบกลม ยาวได้ถึง ๒.๕ มม. เกลี้ยง ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๕ แฉก รูปสามเหลี่ยมยาวประมาณ ๑ มม. กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด รูปคนโทแกมรูปทรงกระบอก กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๘ มม. ด้านนอกเกลี้ยง ปลายหลอดแยกเป็นแฉกแคบ ๕ แฉก ยาวประมาณ ๑.๔ มม. ปลายแฉกค่อนข้างมน เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร ติดใกล้โคนหลอดกลีบดอก โผล่ไม่พ้นหลอดกลีบดอกก้านชูอับเรณูรูปแถบ ยาวประมาณ ๔ มม. มีขนหนาแน่น อับเรณูติดด้านหลัง รูปขอบขนาน ยาวประมาณ ๑.๒ มม. ปลายยื่นเป็นหลอด ยาวประมาณ ๒.๕ มม. มีเดือย ๒ อัน ติดที่อับเรณู ยาว ๐.๕-๐.๖ มม. เปิดเป็นช่องที่ปลาย จานฐานดอกเกลี้ยง รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมากก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาว โผล่พ้นปากหลอดกลีบดอกเล็กน้อย ยอดเกสรเพศเมียปลายตัดเฉียง

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงเกือบกลม เมื่อแก่มีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๔-๕ มม. เกือบเกลี้ยง มีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดแบน รูปทรงรีขนาดเล็ก มีจำนวนมาก

 ช่อไข่มุกเวียดนามมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ พบขึ้นตามป่าดิบเขาที่สูงจากระดับทะเล ๑,๔๐๐-๑,๖๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนสิงหาคมถึงตุลาคม ในต่างประเทศพบที่เวียดนาม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ช่อไข่มุกเวียดนาม
ชื่อวิทยาศาสตร์
Vaccinium vietnamense Smitinand et P. H. Hô
ชื่อสกุล
Vaccinium
คำระบุชนิด
vietnamense
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Smitinand, Tem
- Hô, Pham-Hoàng
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Smitinand, Tem (1920-1995)
- Hô, Pham-Hoàng (1931-)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.สันติ วัฒฐานะ