ชาหิน

Paraboea chumphonensis Triboun

ไม้ล้มลุกหลายปี ขึ้นตามซอกหิน ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉากค่อนข้างแน่น รูปรีถึงรูปไข่กลับช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อนเชิงประกอบ ออกตามซอกใบใกล้ปลายยอด กลีบดอกสีขาวถึงสีชมพูรูปปากเปิด ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอก สีเขียวถึงสีน้ำตาล มีต่อมอยู่ทั่วไป เมล็ดขนาดเล็กรูปคล้ายกระสวย มีจำนวนมาก

ชาหินเป็นไม้ล้มลุกหลายปี ขึ้นตามซอกหิน สูงได้ถึง ๑๕ ซม. มีเส้นผ่านศูนย์กลางลำต้นได้ถึง ๑ ซม.

 ใบเดี่ยว มี ๖-๑๐ ใบ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉากค่อนข้างแน่น รูปรีถึงรูปไข่กลับ กว้าง ๒-๓.๓ ซม. ยาว ๕-๑๐ ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนสอบเรียวขอบหยักมนถึงกึ่งหยักซี่ฟัน แผ่นใบบางคล้ายกระดาษด้านบนสีเขียว ด้านล่างมีขนสากและขนคล้ายใยแมงมุมสีน้ำตาลอ่อนกระจายทั่วไป เส้นแขนงใบข้างละประมาณ ๑๐ เส้น ไร้ก้านใบ

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อนเชิงประกอบ มี ๓-๔ ช่อ ออกตามซอกใบใกล้ปลายยอด แกนกลางแตกแขนง ๓-๔ ชั้น ก้านช่อดอกยาว ๕-๘.๕ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑.๖ มม. ก้านดอกยาว ๖-๙ มม. ก้านช่อดอกและก้านดอกมีขนต่อมอยู่ทั่วไป ดอกออกเป็นคู่ ใบประดับรูปแถบ ยาวประมาณ ๔.๕ มม. กลีบเลี้ยงสีเขียว ยาว ๔.๕-๕.๕ มม. โคนเชื่อมติดกันประมาณ ๑.๕ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปแถบแคบ กว้างประมาณ ๐.๘ มม. ยาว ๓-๔ มม. ปลายเรียวแหลม กลีบดอกสีขาวถึงสีชมพู รูปปากเปิด โคนเชื่อมติดกันประมาณ ๔ มม. ปลายมี ๕ แฉก แยกเป็น ๒ ซีก ซีกบน ๒ แฉก ขอบด้านในซ้อนเหลื่อมกัน ซีกล่าง ๓ แฉก แต่ละแฉกรูปไข่กลับถึงรูปใบหอกกลับ กว้าง ๔.๕-๕.๕ มม. ยาว ๕-๗.๕ มม. ปลายมน เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ที่สมบูรณ์ ๒ เกสร ติดอยู่ใกล้โคนหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสีขาวเป็นข้องอ ยาวประมาณ ๔ มม. อับเรณูสีเหลือง กว้างและยาวประมาณ ๒.๕ มม. เกสรเพศผู้ที่เหลืออีก ๓ เกสรเป็นหมัน สีขาว ยาวประมาณ ๐.๑ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ สีเขียวอ่อน กว้างประมาณ ๑.๒ มม. ยาวประมาณ ๒.๕ มม. มีขนสั้นนุ่ม มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๓ มม. เกลี้ยง ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอก กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๑.๘ ซม. สีเขียวถึงสีน้ำตาล มีต่อมอยู่ทั่วไป เมล็ดขนาดเล็ก รูปคล้ายกระสวย มีจำนวนมาก

 ชาหินเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคใต้ พบตามหน้าผาหินปูนที่มีร่มเงา ตามเกาะในฝั่งทะเลอ่าวไทย ที่สูงจากระดับทะเล ๑๐๐-๓๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกรกฎาคมถึงตุลาคม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ชาหิน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Paraboea chumphonensis Triboun
ชื่อสกุล
Paraboea
คำระบุชนิด
chumphonensis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Triboun, Pramote
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (fl. 2002)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายเอกรัตน์ ธนูทอง