จิ้มกุ้ง

Lactuca parishii Craib ex Hosseus

ชื่ออื่น ๆ
หญ้าบั้ง (เหนือ)
ไม้ล้มลุก แตกกิ่งสูง มียางสีขาว ใบเดี่ยวเรียงเวียนถี่เป็นกระจุกที่โคนต้นและเรียงเวียนห่าง ๆ ตามลำต้น รูปใบหอกกลับ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงออกตามปลายกิ่ง ช่อย่อยแบบช่อกระจุก มีจำนวนมาก ดอกสีขาวหรือสีม่วงอ่อน ผลแบบผลแห้งเมล็ดล่อน มีขนาดเล็ก


 จิ้มกุ้งเป็นไม้ล้มลุก สูงได้ถึง ๒ ม. แตกกิ่งสูงปลายกิ่งเป็นช่อดอก มีขนประปราย มียางสีขาว

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนถี่เป็นกระจุกที่โคนต้นและเรียงเวียนห่าง ๆ ตามลำต้น ใบที่อยู่โคนต้นบางครั้งติดอยู่จนถึงมีดอก หยักเว้าแบบขนนกแกมรูปพิณ กว้างประมาณ ๑๕ ซม. ยาวประมาณ ๕๐ ซม. ช่วงปลายสุดเป็นรูปลูกศรปลายแหลมถึงเรียวแหลม ขอบหยักเว้าเป็นคลื่นและหยักซี่ฟัน กว้างประมาณ ๑๕ ซม. ยาวประมาณ ๒๐ ซม. ช่วงโคนใบหยักเว้าเป็นพู ๒-๔ พู เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๕ เส้น ก้านใบมีครีบ กว้าง ๐.๓-๑ ซม. ยาว ๗-๑๕ ซม. ใบตามลำต้นมักลดรูปคล้ายเป็นก้านใบ แคบและยาว

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามปลายกิ่งก้านช่อดอกยาว ช่อย่อยแบบช่อกระจุก มีจำนวนมากก้านช่อย่อยยาว ๑-๒ ซม. เรียว มีใบประดับย่อย ๒-๓ ใบ ฐานดอกลักษณะเป็นช่องร่างแห วงใบประดับมี ๒-๓ ชั้น เป็นหลอดสูง ๑-๑.๒ ซม. กว้างประมาณ ๔ มม.ขอบสีม่วง ชั้นในมี ๘ ใบต่อวง แต่ละช่อกระจุกกว้างประมาณ ๒.๕ ซม. มีดอกย่อย ๑๑-๑๓ ดอก ไม่มีดอกกลาง มีแต่ดอกวงนอกรูปลิ้น เป็นดอกสมบูรณ์เพศ สีขาวหรือสีม่วงอ่อน กลีบเลี้ยงเป็นเส้น กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นแผ่นรูปไข่กลับแกมรูปเหลี่ยม กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๗ มม. เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ก้านชูอับเรณูแยกจากกัน อับเรณูเชื่อมติดกันเป็นหลอดขนาดเล็กมาก รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๑ ช่อง ออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาว ยอดเกสรเพศเมียสีม่วง แยกเป็น ๒ แฉก

 ผลแบบผลแห้งเมล็ดล่อน รูปใบหอก ยาว ๓-๓.๕ มม. มีสันเล็กน้อย สีม่วง มีกลีบเลี้ยงติดทนแบบแพปพัส ลักษณะเป็นขนแข็ง ยาวประมาณ ๗ มม. สีขาว

 จิ้มกุ้งมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบขึ้นตามริมทางในป่าผลัดใบ ป่าไผ่ และป่าดิบ ที่สูงจากระดับทะเล ๓๐๐-๑,๗๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนตุลาคมถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จิ้มกุ้ง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Lactuca parishii Craib ex Hosseus
ชื่อสกุล
Lactuca
คำระบุชนิด
parishii
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Craib, William Grant
- Hosseus, Carl Curt
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Craib, William Grant (1882-1933)
- Hosseus, Carl Curt (1878-1950)
ชื่ออื่น ๆ
หญ้าบั้ง (เหนือ)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ผศ. ดร.จิรายุพิน จันทรประสงค์