จิงจ้อ

Aniseia martinicensis (Jacq.) Choisy

ไม้เลื้อยล้มลุก ทอดนอนไปตามพื้นดินหรือพันเลื้อย ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปขอบขนานแกมรูปรีหรือรูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ดอกสีขาว ผลแบบผลแห้งแตก ทรงรูปไข่ สีน้ำตาล มีกลีบเลี้ยงติดทนขยายใหญ่รองรับ มี ๔ เมล็ด สีดำ

จิงจ้อเป็นไม้เลื้อยล้มลุก ทอดนอนไปตามพื้นดินหรือพันเลื้อย เกลี้ยงหรือมีขนสั้น

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปขอบขนานแกมรูปรีหรือรูปขอบขนาน กว้าง ๑-๕ ซม. ยาว ๓.๕-๑๑ ซม. ปลายมน แหลม หรือเว้าตื้นและมีติ่งหนามสั้น โคนแหลมรูปลิ่ม หรือสอบเรียว ขอบเรียบ แผ่นใบเกลี้ยงหรือมีขนประปรายที่ขอบใบหรือตามเส้นกลางใบและเส้นแขนงใบ เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๗ เส้น ก้านใบยาว ๓-๘ มม. มีขนสั้น

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ มี ๑-๓ ดอก ก้านช่อดอกยาว ๒.๕-๔ ซม. เกลี้ยงหรือมีขน ก้านดอกยาว ๑-๕ มม. มีขนยาวประปราย ใบประดับ ๒ ใบ รูปแถบหรือรูปใบหอกปนรูปแถบ ยาว ๒.๕-๓ มม. ปลายแหลม มีขนยาวประปราย กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน สีเขียว มีเส้นกลีบเห็นชัดเจน มีขนยาวประปราย กลีบนอก ๒ กลีบ รูปไข่กว้าง ๑-๑.๒ ซม. ยาว ๑.๘-๒ ซม. ปลายแหลมและเป็นติ่งหนาม โคนมนหรือแหลม ด้านนอกมีขน กลีบที่ ๓ รูปไข่เบี้ยวหรือรูปเคียว กว้างประมาณ ๗ มม. ยาวประมาณ ๑.๕ ซม. กลีบใน ๒ กลีบ รูปใบหอก กว้าง ๓-๔ มม. ยาวประมาณ ๑.๕ มม. ปลายเรียวแหลม ติดทนและขยายใหญ่เมื่อเป็นผล กลีบดอกสีขาว เชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปกรวยยาว ๒-๒.๕ ซม. ปลายผายกว้างออก เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๒.๕ ซม. ปลายสุดเว้าเป็นแฉกตื้น ๕ แฉก แฉกมน ปลายแฉกเป็นติ่งหนาม มีแถบกลางกลีบ ด้านนอกของแถบมีขน เกสรเพศผู้ ๕ เกสร อยู่ภายในหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกับโคนหลอด ยาวเกือบเท่ากัน โคนก้านกว้างกว่าปลายและมีขน อับเรณูมีต่อมจานฐานดอกรูปวงแหวน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ คล้ายทรงรูปไข่ เกลี้ยง มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย อยู่ภายในหลอดกลีบดอก ยอดเกสรเพศเมีย ๒ ยอด รูปขอบขนานแกมรูปไข่ หนา

 ผลแบบผลแห้งแตก ทรงรูปไข่ เกลี้ยง สีน้ำตาลมีกลีบเลี้ยงติดทนขยายใหญ่รองรับ มี ๔ เมล็ด สีดำ มีขน

 จิงจ้อมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออก ภาคตะวันตกเฉียงใต้ ภาคกลางภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ พบขึ้นตามที่โล่งแจ้งที่มีความชื้นสูง ตามริมคลอง และตามที่ชื้นแฉะ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๒๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกันยายนถึงพฤษภาคม ในต่างประเทศพบทั่วไปในเขตร้อน.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จิงจ้อ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Aniseia martinicensis (Jacq.) Choisy
ชื่อสกุล
Aniseia
คำระบุชนิด
martinicensis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Jacquin, Nicolaus (Nicolaas) Joseph von
- Choisy, Jacques Denys (Denis)
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Jacquin, Nicolaus (Nicolaas) Joseph von (1727-1817)
- Choisy, Jacques Denys (Denis) (1799-1859)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ.บุศบรรณ ณ สงขลา