จิกนมยาน

Barringtonia macrocarpa Hassk.

ไม้ต้นขนาดเล็ก เปลือกสีน้ำตาล เรียบหรือแตกเป็นร่องตามยาว ใบเดี่ยว เรียงเวียนถี่เป็นกระจุกตามปลายกิ่ง รูปไข่กลับหรือรูปใบหอกกลับช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามปลายกิ่ง ห้อยลงดอกสีขาว ผลแบบผลแห้งไม่แตก รูปทรงรี เมล็ดรูปคล้ายผล มี ๑ เมล็ด

จิกนมยานเป็นไม้ต้นขนาดเล็ก สูง ๕-๑๐ ม. เปลือกสีน้ำตาล เรียบหรือแตกเป็นร่องตามยาว ตามกิ่งมีช่องอากาศและรอยแผลใบทั่วไป

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนถี่เป็นกระจุกตามปลายกิ่งรูปไข่กลับหรือรูปใบหอกกลับ กว้าง ๕-๑๘ ซม. ยาว ๓๐-๘๐ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนสอบ ขอบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบหนา ด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน เส้นกลางใบเป็นสันคมเมื่อใบแห้ง ด้านล่างสีเขียวอ่อน เส้นแขนงใบข้างละ ๒๐-๓๐ เส้น แต่ละเส้นโค้งปลายเส้นจดกับเส้นถัดไปก่อนถึงขอบใบ ก้านใบยาว ๐.๕-๑ ซม. ย่นและสีออกน้ำตาลแดงเมื่อแห้ง

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามปลายกิ่ง ยาว ๓๐-๗๕ ซม. ห้อยลง ใบประดับรูปใบหอก ร่วงง่าย ก้านดอกยาวประมาณ ๑ ซม. กลีบเลี้ยงยาว ๑-๒ ซม. โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ปลายแยกเป็น ๒-๔ แฉก กลีบดอก ๔-๖ กลีบ สีขาว รูปช้อนหรือรูปไข่กลับ ยาว ๑.๕-๓ ซม. เกสรเพศผู้จำนวนมาก เป็นพู่ ยาว ๓-๓.๕ ซม.โคนก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกันเป็นรูปวงแหวน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเป็นเส้น ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งไม่แตก รูปทรงรี กว้าง ๓-๓.๕ ซม. ยาว ๘-๑๒ ซม. มีสันตามยาว ๔ สัน มีกลีบเลี้ยงและก้านยอดเกสรเพศเมียติดทนที่ปลายผล เมล็ดรูปคล้ายผล มี ๑ เมล็ด

 จิกนมยานมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงใต้และภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบ


ใกล้แหล่งน้ำ ที่สูงจากระดับทะเล ๑๐-๕๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน ในต่างประเทศพบที่เมียนมา มาเลเซีย และอินโดนีเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จิกนมยาน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Barringtonia macrocarpa Hassk.
ชื่อสกุล
Barringtonia
คำระบุชนิด
macrocarpa
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Hasskarl, Justus Carl
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1811-1894)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางนัยนา วราอัศวปติ และ ดร.จำลอง เพ็งคล้าย