คัดเค้าหมู

Pisonia aculeata L.

ชื่ออื่น ๆ
คัดเค้าหนู (กระบี่); ตังขุย, ตังผี (ลำปาง); ตังหยู (ชลบุรี, อุดรธานี); มะกั๋งผี (เหนือ); หูชะลวง (จั
ไม้พุ่มหรือไม้รอเลื้อย มีหนามโค้งลง กิ่งอ่อนและช่อดอกมีขนสั้นสีน้ำตาลหนาแน่น ใบเดี่ยว มักเรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปใบหอก ดอกแยกเพศต่างต้นหรือดอกสมบูรณ์เพศและดอกแยกเพศร่วมต้นช่อดอกคล้ายช่อเชิงหลั่น ออกตามซอกใบ ผลแบบผลแห้งเมล็ดล่อน รูปทรงรีหรือรูปกระบองสั้น มี ๕ ร่อง ในแต่ละร่องมีขนต่อมเหนียวเรียงเป็น ๒ แถว เมล็ด รูปขอบขนาน มีร่องลึกตามยาว

คัดเค้าหมูเป็นไม้พุ่มหรือไม้รอเลื้อย สูงหรือยาวได้ถึง ๒๐ ม. มีหนามโค้งลง ยาวประมาณ ๑ ซม. ปลายแหลมออกตามซอกใบ เปลือกเรียบ สีน้ำตาลหรือเทา กิ่งอ่อนและช่อดอกมีขนสั้นสีนํ้าตาลหนาแน่น

 ใบเดี่ยว มักเรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปใบหอก กว้าง ๒-๕ ซม. ยาว ๔-๑๐ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนสอบเรียว ขอบเรียบ แผ่นใบบาง มีขนสั้นประปรายถึงเกลี้ยง เส้น แขนงใบข้างละ ๕-๖ เส้น เห็นไม่ชัด ก้านใบยาว ๑-๒.๕ ซม. มีขนสั้น

 ดอกแยกเพศต่างต้นหรือดอกสมบูรณ์เพศและดอกแยกเพศร่วมต้น ช่อดอกคล้ายช่อเชิงหลั่น ยาว ๓-๔ ซม. ออกตามซอกใบ มีขนสั้นสีนํ้าตาลหนาแน่นก้านช่อยาว ๑.๕-๓ ซม. ก้านดอกสั้นมาก ดอกเพศผู้ออกเป็นกลุ่ม ค่อนข้างหนาแน่น ดอกตูมรูปกรวยกลับ ปลายตัดมี ๕ ร่อง ดอกบานมีขนาดเล็กมาก กลีบรวมเชื่อมติดกันเป็นรูปลำโพงหรือรูปแตร ยาวประมาณ ๓ มม. ปลายแยกเป็น ๑๐ แฉก เรียงเป็น ๒ วง วงละ ๕ แฉก แฉกวงในรูปสามเหลี่ยมมีขนาดใหญ่กว่าและเรียงสลับ กับแฉกวงนอก เกสรเพศผู้ ๖-๘ เกสร ยาวพ้นหลอดกลีบรวม อับเรณูรูปค่อนข้างกลม ดอกเพศเมียกลีบรวมเชื่อมติดกันเป็นรูปคนโทแกมรูประฆัง ขนาดเล็กมาก ไม่พบเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปกระบองมี ๑ ช่อง ออวุล ๑ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียเป็นชายครุยปลายมักแยกเป็น ๓ แขนง แต่ละแขนงแยกออกเป็น ๒ แฉก

 ผลแบบผลแห้งเมล็ดล่อน รูปทรงรีหรือรูปกระบองสั้น กว้างประมาณ ๒.๕ มม. ยาว ๑-๑.๕ ซม. เป็นร่องตามยาว ๕ ร่อง ในแต่ละร่องมีขนต่อมเหนียวเรียงเป็น ๒ แถว และมีขนสั้นกระจายทั่วผล มี ๑ เมล็ด รูปขอบขนาน กว้าง ๒-๒.๕ มม. ยาว ๐.๙-๑.๑ ซม. มีร่องลึกตามยาว

 คัดเค้าหมูมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาคพบขึ้นตามป่าชายหาดและชายป่า ที่สูงจากระดับนํ้าทะเลไม่เกิน ๕๐๐ ม. ในต่างประเทศพบขึ้นกระจายทั่วไป ตั้งแต่เขตร้อนของทวีปอเมริกา แอฟริกา เกาะมาดากัสการ์ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้จนถึงตอนเหนือของทวีปออสเตรเลีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
คัดเค้าหมู
ชื่อวิทยาศาสตร์
Pisonia aculeata L.
ชื่อสกุล
Pisonia
คำระบุชนิด
aculeata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1707-1778)
ชื่ออื่น ๆ
คัดเค้าหนู (กระบี่); ตังขุย, ตังผี (ลำปาง); ตังหยู (ชลบุรี, อุดรธานี); มะกั๋งผี (เหนือ); หูชะลวง (จั
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายทนงศักดิ์ จงอนุรักษ์