คอแดง

Dypsis leptocheilos (Hodel) Beentje et J. Dransf.

ชื่ออื่น ๆ
ปาล์มคอแดง
ไม้ต้นพวกปาล์ม ลำต้นเดี่ยว สีเขียวเคลือบขาว มีรอยกาบใบสีน้ำตาล คอยอดมีขนสีน้ำตาลแดงหนาแน่น ใบประกอบแบบขนนก เรียงเวียนถี่ใกล้ยอด ๑๒-๑๕ ใบ ดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกแบบ ช่อแยกแขนง ออกที่ซอกกาบใบ เมื่อช่อดอกโตกาบใบจะร่วงไป ดอกสีขาวนวล ผลแบบผลผนังชั้นในแข็งรูปทรงกลม สุกสีน้ำตาลเข้ม เมล็ด ๑ เมล็ด แข็ง รูปทรงกลมถึงรี

คอแดงเป็นไม้ต้นพวกปาล์ม ลำต้นเดี่ยว สูงได้ถึง ๑๐ ม. เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑๕-๒๕ ซม. สีเขียวเคลือบขาว มีรอยกาบใบนูนเด่น สีน้ำตาล ช่วงคอยอด มีขนสีนํ้าตาลแดงหนาแน่น

 ใบประกอบแบบขนนก เรียงเวียนถี่ใกล้ยอด ๑๒-๑๕ ใบ กว้างประมาณ ๑.๒ ม. ยาว ๓-๔ ม. โคนก้านใบแผ่เป็นกาบแนบชิดลำต้นและมีขนสีน้ำตาลแดงหนาแน่น กาบใบยาว ๔๐-๕๐ ซม. ก้านใบยาว ๑๔-๑๗ ซม. ใบย่อย ๙๐-๑๐๐ ใบ รูปแถบ กว้าง ๓-๔ ซม. ยาว ๔๕-๖๐ ซม. ปลายแหลม เรียงสลับระนาบเดียวด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอ่อนไม่มีก้านใบ

 ดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงออกที่ซอกกาบใบ เมื่อช่อดอกโตกาบใบจะร่วงไป ช่อตั้งตรง กว้างประมาณ ๑.๔ ม. ยาวประมาณ ๑.๗ ม. มี ๓-๕ ช่อ แต่ละช่อที่โคนมีกาบรูปคล้ายเรือ ก้านช่อ


ดอกยาว ๖๐-๖๕ ซม. มีใบประดับรูปไข่หุ้ม ยาวเท่ากับก้านช่อ ปลายช่อแยกแขนงกระจาย ดอกเพศผู้มีกลีบเลี้ยง ๓ กลีบ รูปไข่ กว้างและยาว ๑-๑.๕ มม. กลีบดอก ๓ กลีบ สีขาวนวล รูปไข่ กว้างและยาวประมาณ ๒ มม. เรียงสลับกับกลีบเลี้ยง เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ ๓ เกสร ที่เป็นหมัน ๓ เกสร ก้านชูอับเรณูและอับเรณูยาวประมาณ ๑ มม. ดอกเพศเมียมีกลีบเลี้ยง ๓ กลีบ รูปไข่กว้างและยาวประมาณ ๒ มม. กลีบดอก ๓ กลีบ สีขาวนวลรูปไข่ กว้างและยาวประมาณ ๓ มม. ปลายกลีบเป็นติ่งเรียงสลับกับกลีบเลี้ยง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปรี กว้าง ๒-๒.๕ มม. ยาวประมาณ ๔ มม. มี ๑ ช่อง ออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมาก ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๓ แฉก ปลายโค้งลง

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑-๑.๒ ซม. สุกสีน้ำตาลเข้ม เนื้อบางเมล็ดรูปทรงกลมถึงรี กว้างประมาณ ๙ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. โคนเรียวปลายค่อนข้างกลม

 คอแดงเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิดในมาดากัสการ์ นำเข้ามาปลูกในประเทศไทยเป็นปาล์มประดับ เจริญเติบโตได้ดีในทุกภาคของประเทศ ชอบดินร่วนระบายนํ้าดี มีความชื้นปานกลาง

 คอแดงชนิดนี้มีลักษณะใกล้เคียงกับปาล์มคอแดงชนิด Dypsis lastelliana (Baill.) Beentje et J. Dransf. ซึ่งปาล์มคอแดงชนิดนี้มีลำต้นสูงกว่าผล ขนาดใหญ่กว่าแต่ได้รับความนิยมปลูกน้อยกว่า ปัจจุบันไม่ค่อยพบ.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
คอแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Dypsis leptocheilos (Hodel) Beentje et J. Dransf.
ชื่อสกุล
Dypsis
คำระบุชนิด
leptocheilos
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Hodel, Donald R.
- Beentje, Henk Jaap
- Dransfield, John
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Hodel, Donald R. (fl. 1985)
- Beentje, Henk Jaap (1951-)
- Dransfield, John (1945-)
ชื่ออื่น ๆ
ปาล์มคอแดง
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ปิยะ เฉลิมกลิ่น