ครามแงะ

Strobilanthes bibracteata Blume

ไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้นและกิ่งเป็นสี่เหลี่ยมใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่แกมรูปรีถึงรูปใบหอกช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ พบดอกเด่นเพียงดอกเดียว ดอกอื่น ๆ มักลดรูป ใบประดับลักษณะคล้ายใบ ใบประดับย่อยมี ๒ แบบ ใบที่อยู่ด้านนอกสีเขียว รูปรีกว้าง ใบที่อยู่ด้านในสีเขียวอ่อนสั้นและบางกว่าใบที่อยู่ด้านนอก มีสัน รูปรีแคบดอกสีขาว มีเส้นกลีบสีม่วงอ่อน ผลและเมล็ดยังไม่พบ

ไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้นตั้งตรง สูง ๑-๓ ม. ต้นและกิ่งเป็นสี่เหลี่ยม บริเวณข้อมีขนประปราย

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่แกมรูปรีถึงรูปใบหอก กว้าง ๒-๕ ซม. ยาว ๕-๑๔ ซม. ปลายเรียวแหลมโคนเป็นครีบ ขอบจักฟันเลื่อย แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ มีขนประปรายทั้ง ๒ ด้าน และหนาแน่นตามเส้นใบด้านล่าง เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๕ เส้น ก้านใบยาว ๒-๖ มม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ แต่ละช่อพบดอกเด่นเพียงดอกเดียว ดอกอื่น ๆ มักลดรูป ใบประดับลักษณะคล้ายใบ มี ๑ คู่ รูปไข่ถึงรูปใบหอก กว้าง ๒.๕-๖ มม. ยาว ๐.๘-๒ ซม. ใบประดับย่อยมี ๒ แบบ ใบที่อยู่ด้านนอกสีเขียว รูปรี กว้าง ๐.๙-๑.๖ ซม. ยาว ๒-๓ ซม. เกลี้ยงหรือมีขนประปรายที่เส้นกลางใบ ปลายแหลม ขอบจัดฟันเลื่อย มีขนครุยโคนป้านและหุ้มใบที่อยู่ด้านใน ใบที่อยู่ด้านในสีเขียวอ่อนสั้นและบางกว่าใบที่อยู่ด้านนอก มีสันรูปรีแคบกว้าง ๔-๗ มม. ยาว ๑.๔-๑.๙ ซม. เกลี้ยง ขอบจักฟันเลื่อย มีขนครุย ปลายแหลม ก้านดอกสั้นหรือไร้ก้าน มีดอกย่อย ๔-๖ ดอก กว้าง ๑-๑.๔ ซม. ยาว ๒-๒.๕ ซม. กลีบเลี้ยงบาง โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาว ๒ ใน ๓ ส่วน ปลายแยกเป็นแฉกตื้น ๕ แฉก แต่ละแฉกขนาดไม่เท่ากัน สีเหลืองแกมเขียวกว้างประมาณ ๑.๕ มม. ยาวประมาณ ๑.๓ มม. กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด มีลักษณะค่อนข้างโป่งด้านเดียว ด้านนอกเกลี้ยง หลอดกลีบยาว ๓-๓.๗ ซม. คอหลอดไม่สมมาตร ส่วนที่กว้างที่สุดประมาณ ๑.๔ ซม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แฉกเว้าบุ๋ม กว้าง ๖-๗ มม. ยาว ๓-๖ มม. แฉกกลีบดอกบิดเวียนซ้ายในดอกตูมสีขาว มีเส้นกลีบสีม่วงอ่อน เกสรเพศผู้ ๔ เกสร อยู่เป็นคู่ยาวไม่เท่ากัน ติดที่หลอดกลีบดอก คู่สั้นยาวประมาณ ๓ มม. คู่ยาวยาวประมาณ ๙ มม. ก้านชูอับเรณูสีขาวมีขนสั้นประปราย อับเรณูสีเหลือง รูปขอบขนาน ปลายเป็นติ่ง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ เกลี้ยง มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๒ ซม.


สีขาว มีขนและขนต่อมประปรายบริเวณโคนยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก

 ผลและเมล็ดยังไม่พบ

 ครามแงะมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๑,๐๐๐-๑,๘๕๐ ม. ออกดอกตลอดทั้งปี ในต่างประเทศพบที่อินโดนีเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ครามแงะ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Strobilanthes bibracteata Blume
ชื่อสกุล
Strobilanthes
คำระบุชนิด
bibracteata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายวินัย สมประสงค์