กาละตัง

Callicarpa poilanei Dop

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม เกือบทุกส่วนมีขนรูปดาวสีน้ำตาลแดง ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรี ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามง่ามใบ ดอกสีม่วง ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ดรูปกลม ผลแก่สีม่วงดำ

กาละตั้งเป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๐ ม. กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม เกือบทุกส่วนมีขนรูปดาวสีน้ำตาลแดง

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรี กว้าง ๔-๗ ซม. ยาว ๑๑-๒๕ ซม. ปลายเรียวแหลมหรือยาวคล้ายหาง โคนรูปลิ่ม ขอบจักฟันเลื่อยแผ่นใบหนาคล้ายหนัง ใบอ่อนมีขนรูปดาวสีน้ำตาลแดงหนาแน่นทั้ง ๒ ด้าน ร่วงง่าย ด้านบนสีเขียวหรือดำ เกลี้ยงหรือมีขนรูปดาวกระจายห่าง ๆ ด้านล่างสีเงินปนทอง มีขนรูปดาว


หนาแน่นบริเวณเส้นใบ เส้นกลางใบเป็นร่องทางด้านบน มีขนรูปดาวกระจายห่าง ๆ ในร่อง เส้นแขนงใบข้างละ ๑๐-๑๕ เส้น ปลายโค้งขึ้นจรดขอบใบ ด้านบนเป็นร่องตื้น ๆ ด้านล่างนูนเป็นสัน ก้านใบยาว ๑-๓ ซม. ด้านบนเป็นร่อง ย่นเป็นริ้วตามยาว มีขนสีน้ำตาลแดงหนาแน่น มีรอยเชื่อมระหว่างโคนก้านใบชัดเจน

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามง่ามใบ ยาว ๒-๕ ซม. ก้านช่อดอกยาว ๑-๑.๕ ซม. ก้านและแกนช่อดอกมีขนสีน้ำตาลแดง ดอกเล็ก สีม่วง มีจำนวนมาก ก้านดอกยาวไม่เกิน ๑ มม. ใบประดับเป็นเส้นยาว ๑-๒ มม. กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ปลายแยกเป็นติ่งเล็ก ๆ ไม่ชัดเจน ๔ ติ่ง ยาว ๑-๒ มม. ด้านนอกมีขนรูปดาวหนาแน่น ด้านในเกลี้ยง กลีบดอกยาว ๓-๔ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปทรงกระบอกหรือรูประฆังแคบ ปลายแยกเป็น ๔ แฉก ปลายมนด้านนอกมีขนรูปดาวหนาแน่น เกสรเพศผู้มี ๒ คู่ ยาวไม่เท่ากัน แต่ละคู่ยาวกว่ากันเพียงเล็กน้อย อับเรณูโผล่พ้นหลอดดอกรูปขอบขนาน แตกตามยาว มีต่อมจำนวนมากที่ด้านหลัง ก้านชูอับเรณูติดด้านหลัง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มีต่อมทั่วไป มี ๒ ช่อง แต่ไม่สมบูรณ์ แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวเท่า ๆ กับเกสรเพศผู้ ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๓ มม. ผิวมีต่อม ผลแก่สีม่วงดำ มี ๔ เมล็ด ด้านนอกมน ด้านในเป็นสัน

 กาละตังมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงใต้ ขึ้นตามป่าดิบชื้นหรือชายป่าที่สูงตั้งแต่ระดับน้ำทะเลจนถึงประมาณ ๔๐๐ ม. ออกดอกเดือนเมษายนถึงมิถุนายน เป็นผลเดือนมิถุนายนถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่จีนตอนใต้ เวียดนาม และกัมพูชา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กาละตัง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Callicarpa poilanei Dop
ชื่อสกุล
Callicarpa
คำระบุชนิด
poilanei
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Dop, Paul Louis Amans
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1876-1954)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.สมราน สุดดี