กาซะลองเทศ

Clerodendrum laevifolium Blume var. fletcheri Moldenke

ชื่ออื่น ๆ
เสลดพังพอนป่า (กรุงเทพฯ)
ไม้พุ่ม ลำต้นและกิ่งเป็นเหลี่ยมหรือค่อนข้างกลม ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปรี รูปรีแกมรูปขอบขนานถึงรูปไข่กลับ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกที่ยอด ดอกสีขาวหรือขาวนวลผลคล้ายเป็นผลย่อยเปลือกแข็งเมล็ดเดียว ๔ ผล รูปกลมผลสุกสีม่วงดำ

กาซะลองเทศเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๓ ม. ลำต้นและกิ่งเป็นเหลี่ยมหรือค่อนข้างกลม เปลือกเรียบ สีน้ำตาล เป็นสะเก็ดร่วงง่าย โคนต้นหรือกิ่งแก่มีช่องอากาศกระจายทั่วไป มีขนสั้นหันขึ้นประปราย

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปรี รูปรีแกมรูปขอบขนานถึงรูปไข่กลับ กว้าง ๒-๔ ซม. ยาว ๔.๕-๑๐ ซม. ปลายแหลมหรือเป็นติ่งแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบจักฟันเลื่อยแผ่นใบบางคล้ายกระดาษ ด้านบนมีขนตามเส้นกลางใบ ด้านล่างเกลี้ยงหรือมีขนประปรายตามเส้นกลางใบและเส้นแขนงใบเส้นแขนงใบข้างละ ๕-๘ เส้น ปลายโค้งจรดกันใกล้ขอบใบ ก้านใบยาว ๐.๕-๑.๕ ซม. ด้านบนเป็นร่องชัดเจน ในร่องมีขนสีน้ำตาลหนาแน่น ใบประดับคล้ายใบแต่เล็กกว่า ใบประดับย่อยรูปแถบ ยาว ๒-๕ มม. มีขนประปราย

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกที่ยอด ช่อตั้ง ก้านช่อดอก ยาว ๑.๕-๓ ซม. ช่อย่อยแบบช่อกระจุก ก้านช่อย่อยยาว ๑.๕-๕ ซม. ก้าน แกนช่อดอก และก้านช่อดอกย่อยมีขน ดอกสีขาวหรือขาวนวล ก้านดอกยาว ๐.๕-๑.๕ ซม. กลีบเลี้ยงรูประฆัง ยาว ๐.๕-๑ ซม. โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปใบหอก ขนาดเท่า ๆ กัน แฉกลึกเกือบถึงโคนกลีบ มักย่นเมื่อแห้ง ปลายแฉกแหลม ขอบเกลี้ยงหรือมีขนผิวด้านนอกเกลี้ยงหรือมีขนประปราย กลีบดอกโคนเชื่อมติด


กันเป็นหลอดแคบ ยาว ๓.๕-๔ ซม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ ขนาดเกือบเท่ากัน ปลายมน ด้านในเกลี้ยง ด้านนอกมีขนประปราย โคนหลอดเกลี้ยงหรือเกือบเกลี้ยง เกสรเพศผู้มี ๒ คู่ยาวไม่เท่ากัน ยื่นพ้นปากหลอดดอกอับเรณูรูปขอบขนาน โคนรูปเงี่ยงลูกศร แตกตามยาว ก้านชูอับเรณูติดด้านหลัง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปไข่ ยาวประมาณ ๑ มม. ผิวมีต่อมกระจายทั่วไป มี ๔ ช่อง ไม่สมบูรณ์ แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก

 ผลคล้ายเป็นผลย่อยเปลือกแข็งเมล็ดเดียว ๔ ผล รูปกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑ ซม. ปลายเป็น ๔ พู ผลสุกสีม่วงดำ กลีบเลี้ยงติดทนและขยายใหญ่ เมล็ดรูปรี ยาว ๗-๘ มม.

 กาซะลองเทศมีการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ขึ้นในที่รกร้างว่างเปล่าหรือที่โล่งในทุกสภาพป่าออกดอกเดือนตุลาคมถึงธันวาคม เป็นผลเดือนธันวาคมถึงมีนาคม ในต่างประเทศพบที่ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย

 นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กาซะลองเทศ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Clerodendrum laevifolium Blume var. fletcheri Moldenke
ชื่ออื่น ๆ
เสลดพังพอนป่า (กรุงเทพฯ)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.สมราน สุดดี