กะเมาเขา

Oxyspora exigua (Jack) Maxwell

ไม้พุ่ม ลำต้นและกิ่งเป็นเหลี่ยม ใบเรียงตรงข้าม รูปใบหอกหรือรูปรีแกมรูปใบหอก เส้นโคนใบมี ๓ เส้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน ออกตามปลายกิ่ง ดอกสีชมพู ผลแบบผลแห้งแตก รูปคนโท ๘ สัน

 กะเมาเขาเป็นไม้พุ่ม สูง ๐.๕-๑ ม. ลำต้นและกิ่งเป็นเหลี่ยม

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปใบหอกถึงรูปรีแกมรูปใบหอก กว้าง ๔-๘ ซม. ยาว ๑๐-๒๐ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนสอบ ขอบหยักตื้น ๆ เส้นใบเด่นชัด ๓ เส้น จากโคนใบถึงปลายใบและมีเส้นบาง ๆ ขนานกับขอบใบอีกข้างละ ๑ เส้น ก้านใบยาว ๑.๕-๔ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน ออกตามปลายกิ่ง ยาว ๕-๑๐ ซม. ดอกสีชมพู เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๗ มม. ก้านดอกยาว ๑-๓ มม. กลีบเลี้ยงโคนติดกันเป็นรูปถ้วยเล็ก ๆ ยาวประมาณ ๓ มม. ปากถ้วยมีแหลมสั้น ๆ ๔ อัน กลีบดอกมี ๔ กลีบ รูปใบหอกขนาดเล็ก ยาวประมาณ ๒ มม. เรียงสลับกับซี่ของถ้วยกลีบเลี้ยง เกสรเพศผู้ ๘ อัน อับเรณู เรียวยาว ปลายแหลม ยาวประมาณ ๕ มม. โคนหยักเว้าเหมือนหัวลูกศรและมีเดือยเล็ก ๆ ๑ อัน ก้านชูอับเรณูยาว พ้นกลีบเลี้ยง ๔-๕ มม. เกสรเพศเมียยาวประมาณ ๑ ซม. รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๓-๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปคนโท ๘ สัน ยาวประมาณ ๓ มม. มีเมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก

 กะเมาเขามีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ ขึ้นในป่าดิบชื้นที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๑๕๐-๕๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กะเมาเขา
ชื่อวิทยาศาสตร์
Oxyspora exigua (Jack) Maxwell
ชื่อสกุล
Oxyspora
คำระบุชนิด
exigua
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Jack, William
- Maxwell, T.C.
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Jack, William (1795-1822)
- Maxwell, T.C. (1822-1908)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ชวลิต นิยมธรรม