กะเพราใหญ่เป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูง ๑๐-๔๐ ซม. ลำต้นคล้ายทรงกระบอก โคนทอดนอน ปลายตั้ง มีขนแบบขนแกะหนาแน่น
ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม หรือเป็นวงรอบ ๓-๔ ใบ ใบรูปไข่กลับ รูปรียาว หรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก กว้าง ๐.๓-๑.๕ ซม. ยาว ๐.๘-๔ ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนสอบเรียวลงไปถึงก้านใบ ขอบจักฟันเลื่อย แผ่นใบบาง มีขนสากหนาแน่นบริเวณเส้นกลางใบด้านล่าง มีจุดโปร่งแสงสีน้ำตาลเห็นได้ชัดกระจายทั่วไป เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๕ เส้น ก้านใบสั้นหรือไม่มีก้านใบ
ดอกเดี่ยว ออกตามง่ามใบ หรือออกเป็นช่อกระจะโปร่ง ตามง่ามใบและปลายกิ่ง ก้านดอกย่อยยาว ๐.๕-๑.๕ ซม. มีขนหนาแน่น ใบประดับย่อยรูปแถบแกมรูปลิ่มแคบ ยาว ๑-๓ มม. มีขนยาวด้านนอก กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ยาว ๒-๓ มม. สีเขียวอ่อน ด้านนอกมีขนยาวแบบขนแกะหนาแน่น ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปใบหอกแคบ กว้างประมาณ ๑ มม. ยาว ๓-๔ มม. ปลายแฉกเรียวแหลม ผิวด้านนอกมีจุดโปร่งแสงหนาแน่น กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นรูปหลอดแกมรูปกรวย สีขาว ยาว ๐.๙-๑.๕ ซม. อาจมีขนยาวห่างด้านนอก ด้านในบริเวณหลังของกลีบดอกมีขนอุย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปปากเปิด สีม่วงอมน้ำเงิน ปากบนรูปกลมกว้างปลายเว้าตื้น ปากล่างมี ๓ แฉก แฉกรูปกลมขนาด ๓-๔ มม. ปลายแฉกมนกลม เกสรเพศผู้ ๒ คู่ ยาวไม่เท่ากัน ติดอยู่ภายในหลอดกลีบดอก อับเรณูมีก้าน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปไข่ ขนาดประมาณ ๒ มม. มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลมากจานฐานดอกรูปวงแหวน ก้านยอดเกสรเพศเมีย ยาว ๔-๕ มม. ยอดเกสรเพศเมียรูปกลมแบน ขนาดประมาณ ๑ มม. มีครีบบางแผ่ออกด้านข้างทั้ง ๒ ด้าน
ผลแบบผลแห้งแตก รูปรีกว้าง แบนข้าง กว้างประมาณ ๓ มม. ยาว ๔-๕ มม. ก้านผลยาว ๒-๓ มม. มีขน เมล็ดเล็ก สีน้ำตาล มีจำนวนมาก
กะเพราใหญ่มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ บริเวณที่โล่งแจ้ง ในนาข้าว ขึ้นบนดินทราย หรือดินโคลน ที่ชื้นแฉะริมน้ำ ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๑๓๐-๑,๕๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ ในต่างประเทศพบทางตอนใต้ของจีน อินเดีย ภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมลายู เกาะสุมาตรา เกาะชวา และเกาะเซเลบีส.