กอกเล็ก

Santiria rubiginosa Blume

ไม้ต้น โคนมีพอน ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน ใบย่อยรูปรี รูปไข่ ถึงรูปใบหอกแกมรูปขอบขนานดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามง่ามใบ ดอกสีเขียวอ่อนเกือบขาว ผลแบบผลเมล็ดเดียวแข็ง รูปกลมเบี้ยวเล็กน้อย สีน้ำเงินเข้ม

กอกเล็กเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๔๕ ม. โคนต้นเป็นพอน

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน ก้านใบยาว ๔-๑๒ ซม. มีขน ใบย่อย ๓-๖ คู่ รูปรี รูปไข่ ถึงรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๒.๕-๕ ซม. ยาว ๕-๑๒ ซม. ปลายเรียวแหลมหรือเป็นติ่งแหลมสั้น โคนมน เบี้ยวเล็กน้อยแผ่นใบเกลี้ยงหรือมีขนตามเส้นกลางใบด้านล่าง เส้นกลางใบนูนเด่นชัดทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๙-๑๕ เส้น ปลายโค้งแล้วแตกแขนงออกใกล้ขอบใบ หรือจรดกันใกล้ขอบใบ เส้นใบย่อยแบบร่างแหกึ่งขั้นบันได ด้านล่างของใบแห้งสีน้ำตาลแดง ก้านใบย่อยยาว ๐.๕-๑ ซม. ยกเว้นของใบปลาย สุดยาวถึง ๒ ซม.

 ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตาม ง่ามใบ ยาว ๒-๑๕ ซม. ช่อย่อยยาวได้ถึง ๔ ซม. ช่อดอกเพศเมียสั้นกว่าช่อดอกเพศผู้มาก ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียคล้ายกัน สีเขียวอ่อนเกือบขาว ยาวประมาณ ๓ มม. มีขนสั้นหนานุ่มสีน้ำตาลแดง กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเล็กน้อยปลายแยกเป็นแฉกรูปสามเหลี่ยม ๓ แฉก ยาว ๑-๓ มม. กลีบดอก ๓ กลีบ เกสรเพศผู้ ๓ อัน ติดที่จานฐานดอกรูปถ้วยขอบตัด เกสรเพศเมียลดรูป รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียกลม

 ผลแบบผลเมล็ดเดียวแข็ง สีน้ำเงินเข้ม รูปกลมเบี้ยวเล็กน้อย กว้าง ๗-๘ มม. ยาว ๐.๘-๑ ซม. เนื้อหนา เมล็ดรูปกลมรี เปราะบาง

 กอกเล็กมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ที่ จ. กระบี่ พบตามป่าดิบชื้นที่สูงจากระดับทะเลไม่เกิน ๑๐๐ ม. ออกดอกประมาณเดือนกรกฎาคมถึงตุลาคม ติดผลเดือนเมษายน ในต่างประเทศพบที่คาบสมุทรมาเลเซีย เกาะบอร์เนียว สุมาตรา และนิวกินี ตามป่าดิบชื้นและป่าพรุ.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กอกเล็ก
ชื่อวิทยาศาสตร์
Santiria rubiginosa Blume
ชื่อสกุล
Santiria
คำระบุชนิด
rubiginosa
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ราชันย์ ภู่มา