กระดังงาป่า

Polyalthia lateriflora (Blume) King

ชื่ออื่น ๆ
กล้วย, กล้วยหมูสัง, กล้วยอีเห็น, เนียนเขา (ใต้)
ไม้ต้น เปลือกเรียบ สีน้ำตาลอมเทา ใบเรียงสลับระนาบเดียว รูปรีแกมรูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามกิ่งเหนือรอยแผลใบและตามลำต้น ดอกสีเหลือง ผลเป็น ผลกลุ่ม ผลย่อยแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด แต่มีเพียงเมล็ดเดียว ผลสุกสีแดง

กระดังงาป่าเป็นไม้ต้น สูง ๑๐-๒๐ ม. ลำต้นเปลาเปลือกเรียบ สีน้ำตาลอมเทา เรือนยอดเป็นพุ่ม

 ใบเดี่ยว เรียงสลับระนาบเดียว รูปรีแกมรูปขอบขนานกว้าง ๖-๑๒ ซม. ยาว ๑๘-๓๕ ซม. ปลายแหลม โคนมนขอบเป็นคลื่น แผ่นใบค่อนข้างหนา เป็นมันทั้ง ๒ ด้าน ด้านบนสีเข้มกว่าด้านล่าง เส้นกลางใบเป็นร่องทางด้านบน เป็นสันนูนเด่นทางด้านล่าง เส้นแขนงใบข้างละ ๑๖-๒๐ เส้น ปลายโค้ง เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได ก้านใบเป็นร่อง โคนก้านบวม มีขน

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกเหนือรอยแผลใบตามกิ่งและลำต้น ช่อห้อยลง ดอกสีเหลือง กลิ่นหอมอ่อน ก้านดอกยาว ๔-๖ ซม. ใบประดับรูปสามเหลี่ยม ติดอยู่ตรงกลางหรือค่อนไปทางโคนก้านดอก กลีบเลี้ยง ๓ กลีบ รูปสามเหลี่ยม กว้าง ๓-๕ ซม. ยาว ๓-๔ ซม. เรียงเป็นรูปถ้วย กลีบดอก ๖ กลีบ รูปขอบขนาน เรียงเป็น ๒ ชั้น ชั้นละ ๓ กลีบ กลีบชั้นนอกกว้าง ๖-๘ มม. ยาว ๔-๖ ชม. ชั้นในกว้าง ๑-๑.๓ ซม. ยาว ๕-๗ ซม. เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก รูปขอบขนาน อับเรณูรูปทรงกระบอก แตกด้านข้าง เกสรเพศเมียหลายอัน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปไข่ มีขนสีเหลือง มี ๑ ช่อง และมีออวุล ๑ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียบ้าน

 ผลเป็นผลกลุ่ม ก้านช่อผลยาว ๔-๖ ซม. ผลย่อยแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปรี กว้าง ๒.๒-๒.๕ ซม. ยาว ๔.๕-๕.๕ ซม. สุกสีแดง โคนผลคอดเรียวเป็นก้าน ยาว ๑.๘-๓.๕ ซม. มีเมล็ดเดียว รูปขอบขนาน กว้าง ๑.๒-๑.๘ ซม. ยาว ๓-๓.๕ ซม. มีร่องตามยาว

 กระดังงาป่ามีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ ขึ้นตามป่าดิบชื้น และป่าพรุ ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๕๐-๙๕๐ ม. ออกดอก เดือนธันวาคมถึงกรกฎาคม ผลแก่หลังจากดอกบาน ๖-๗ เดือน ในต่างประเทศพบที่มาเลเซียและอินโดนีเซีย

 เนื้อไม้เหนียวมาก ใช้ในการก่อสร้างและทำอุปกรณ์การเกษตร ผลสุกเป็นอาหารของสัตว์ป่า

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กระดังงาป่า
ชื่อวิทยาศาสตร์
Polyalthia lateriflora (Blume) King
ชื่อสกุล
Polyalthia
คำระบุชนิด
lateriflora
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
- King, George
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von (1796-1862)
- King, George (1840-1909)
ชื่ออื่น ๆ
กล้วย, กล้วยหมูสัง, กล้วยอีเห็น, เนียนเขา (ใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ปิยะ เฉลิมกลิ่น