ชื่ออื่น ๆ

ดาวน้อย (ทั่วไป)

     ดาวน้ำ ชนิดนี้เป็นไม้ล้มลุกปีเดียว ลำต้นตั้งตรง สูงได้ถึง ๖๐ ซม. แตกกิ่งก้านมาก ลำต้นและกิ่งรูปทรง กระบอก มีขนสั้นสีขาวประปราย ขนชี้ขึ้น
     ใบเดี่ยว เรียงเป็นวงรอบ ๓-๕ ใบ รูปแถบหรือ รูปแถบแกมรูปรี กว้าง ๐.๒-๑ ซม. ยาว ๑.๕-๖ ซม. ปลาย แหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเป็นคลื่น ใบที่จมอยู่ใต้ผิวน้ำมีขนาด ใหญ่กว่าใบที่โผล่เหนือผิวน้ำ แผ่นใบบางคล้ายเยื่อถึงบาง คล้ายกระดาษ ด้านบนมีขนสั้นสีขาวประปราย ด้านล่าง ตามเส้นแขนงใบมีขนสั้นสีขาวประปรายและมีต่อมกลม ขนาดเล็กสีน้ำตาลแดงทั่วไป เส้นแขนงใบเห็นไม่ชัด ไร้ก้าน
     ช่อดอกแบบช่อเชิงลด แน่น รูปทรงกระบอก ออกตามซอกใบและที่ปลายยอด ช่อตั้ง ยาวได้ถึง ๑๐ ซม. มีดอกจำนวนมาก ใบประดับรูปไข่ถึงรูปแถบ เรียงซ้อน ทับกันชัดที่ปลายช่อดอกอ่อน กว้าง ๐.๕-๑ มม. ยาว ๑-๒ มม. ปลายแหลม ผิวด้านนอกมีขนหนาแน่น ดอกสีม่วง อ่อน กลีบเลี้ยงรูปปากเปิด ยาว ๑-๑.๒ มม. โคนเชื่อมติด กันเป็นหลอดรูปกรวย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แบ่งเป็น ๒ ซีก ซีกบนมี ๓ แฉก ซีกล่างมี ๒ แฉก ยาวกว่าซีกบน ทั้ง ๕ แฉกปลายแหลม ขอบมีขนครุย ผิวด้านนอกของหลอด กลีบเลี้ยงมีขนยาวหนาแน่นและมีต่อมกลมสีส้มอมแดง ประปราย ด้านในเกลี้ยง มีเส้นตามยาว ๕ เส้น เมื่อเป็น ผลกลีบเลี้ยงขยายใหญ่ขึ้นและติดทน กลีบดอกรูปปาก เปิด ยาว ๑.๖-๑.๗ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูป กรวย ปลายแยกเป็น ๔ แฉก แบ่งเป็น ๒ ซีก ซีกบนมี ๓ แฉก แฉกกลางมีขนาดใหญ่สุด รูปไข่แกมรูปรี แฉกข้าง ๒ แฉก รูปไข่ ซีกล่างมี ๑ แฉก รูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่ ด้านนอกมีขนสั้นและมีต่อมกลมสีส้มอมแดงประปราย ด้านในเกลี้ยง เกสรเพศผู้ ๔ เกสร โผล่พ้นกลีบดอก ก้าน ชูอับเรณูเรียวยาว บริเวณกึ่งกลางมีขนยาวสีม่วงอ่อนหนา แน่น อับเรณูรูปเกือบกลม แตกที่ปลาย รังไข่อยู่เหนือวง กลีบ เกลี้ยง มี ๔ พู แต่ละพูมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสร เพศเมียเรียวยาว โคนก้านยอดเกสรเพศเมียติดตรงกลาง ระหว่างพู ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก

     ผลคล้ายผลย่อยเปลือกแข็งเมล็ดเดียว มี ๔ ผล ขนาดเล็กมาก สีดำหรือสีน้ำตาล ทรงรูปไข่หรือรูปทรง ค่อนข้างกลม แบนด้านข้างเล็กน้อย เปลือกเรียบ มีกลีบเลี้ยง ติดทน เมล็ดรูปคล้ายผล

     ดาวน้ำชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศ ไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวัน ออก ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคตะวันออกเฉียงใต้ พบขึ้นตามที่ชื้นแฉะ ริมลำธาร หรือในลำธารตื้น ๆ ที่สูง จากระดับทะเล ๑๐๐-๑,๒๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผล เดือนพฤศจิกายนถึงมีนาคม ในต่างประเทศพบที่อินเดีย และเมียนมา.