จันทน์ผา

Dracaena cochinchinensis (Lour.) S. C. Chen

ชื่ออื่น ๆ
ลักกะจันทน์ (กลาง)
พืชคล้ายไม้ต้น ใบเดี่ยว เรียงเวียนเป็นกระจุกแน่นที่ปลายกิ่งหรือปลายลำต้น รูปใบหอกแคบถึงรูปรีแคบ ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนแผ่เป็นกาบ เส้นใบขนานกันตามยาว ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงหลายชั้น ออกที่ปลายยอด ดอกสีขาวคล้ายน้ำนม เป็นรูปทรงกระบอก ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงค่อนข้างกลม สุกสีส้มมี ๑-๓ เมล็ด

จันทน์ผาเป็นพืชคล้ายไม้ต้น สูง ๕-๑๕ ม. ลำต้นอาจแยกแขนง ปล้องสั้น เปลือกต้นสีขาวอมเทาเมื่อแก่สีน้ำตาลอมเทา เรียบ รอยแผลใบเห็นชัด

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนเป็นกระจุกแน่นที่ปลายกิ่งหรือปลายลำต้น รูปใบหอกแคบถึงรูปรีแคบ กว้าง ๒-๕ ซม. ยาว ๐.๓-๑ ม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนแคบสีออกแดง แผ่เป็นกาบใบโอบหุ้มลำต้น ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ผิวมักย่นเป็นลูกฟูก เส้นกลางใบด้านปลายใบนูนทางด้านล่าง ด้านบนเรียบ เส้นใบขนานกันจากโคนถึงปลายใบ ไม่มีเส้นแขนงใบ

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงหลายชั้น ออกที่ปลายยอด ยาวมากกว่า ๔๐ ซม. แกนกลางช่อมีขนนุ่มหนาแน่น ดอกที่ช่อย่อยออกเป็นกระจุก มี ๒-๗ ดอก ก้านดอกยาว ๓-๖ มม. ปลายมีข้อต่อ วงกลีบรวมสี


เขียวอ่อนถึงสีขาว กว้าง ๑-๒ มม. ยาว ๖-๗ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ยาว ๑.๕-๒ มม. ปลายแยกเป็น ๖ แฉก ลักษณะคล้ายกัน กว้าง ๑-๒ มม. ยาว ๕-๖ มม. เกสรเพศผู้ ๖ เกสร ติดอยู่ในหลอดกลีบรวม ก้านชูอับเรณูสีส้ม บางครั้งโคนสีขาว แบน กว้าง ๐.๕-๐.๗ มม. ส่วนปลายมีปุ่มสีน้ำตาลแดง อับเรณูติดแบบไหวได้รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑-๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเล็กเรียว ยาว ๓-๓.๖ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม แยกเป็นแฉกโค้ง ๓ แฉก

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๘-๑.๒ ซม. สุกสีส้มมี ๑-๓ เมล็ด

 จันทน์ผามีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค พบบนเขาหินปูน ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๑,๗๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนมีนาคมถึงกันยายน ในต่างประเทศพบที่จีน กัมพูชาและเวียดนาม

 ประโยชน์ เนื้อไม้ที่มีเชื้อราลงมีสีแดง เรียกว่าจันทน์แดง ใช้เป็นสมุนไพร.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จันทน์ผา
ชื่อวิทยาศาสตร์
Dracaena cochinchinensis (Lour.) S. C. Chen
ชื่อสกุล
Dracaena
คำระบุชนิด
cochinchinensis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Loureiro, João de
- Chen, Sing Chi
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Loureiro, João de (1717-1791)
- Chen, Sing Chi (1931-)
ชื่ออื่น ๆ
ลักกะจันทน์ (กลาง)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ก่องกานดา ชยามฤต