เข็มทอง

Ixora javanica (Blume) DC.

ชื่ออื่น ๆ
เข็มชวา, เข็มแดง, เข็มแสด, เข็มอ้อ, บือเจาะปูโยะ, ยาราง (ใต้)
ไม้พุ่ม แตกกิ่งค่อนข้างโปร่ง ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปขอบขนานแกมรูปไข่หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่ หูใบระหว่างก้านใบรูปสามเหลี่ยม ปลายแหลมแข็งช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกที่ปลายกิ่งดอกเมื่อแรกบานเป็นสีส้มแล้วเปลี่ยนเป็นสีแดงอมส้มผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลม สุกสีดำเมล็ดรูปครึ่งวงกลม มี ๑-๒ เมล็ด

เข็มทองเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๒ ม. แตกกิ่งค่อนข้างโปร่ง เปลือกเรียบ สีน้ำตาลแดง

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปขอบขนานแกมรูปไข่หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่ กว้าง ๓-๓.๕ ซม. ยาว ๑๐-๑๖ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนสอบแหลม ขอบเรียบแผ่นใบค่อนข้างหนาและเป็นคลื่น ด้านบนเป็นมัน สีเขียวอมเหลือง ด้านล่างสีอ่อนกว่าด้านบนเล็กน้อย เส้นแขนงใบมีประมาณข้างละ ๘ เส้น ปลายโค้งและเชื่อมกันใกล้ขอบใบเห็นไม่ชัด ก้านใบยาวประมาณ ๕ มม. หูใบระหว่างก้านใบมี ๑ คู่ รูปสามเหลี่ยม ปลายแหลมแข็ง ยาวประมาณ ๓ มม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกที่ปลายกิ่งกว้างและยาวประมาณ ๘ ซม. ก้านช่อดอกและก้านช่อย่อยสีแดงอมส้ม ยาว ๑-๑.๕ ซม. กลีบเลี้ยงสีส้ม รูปถ้วยขนาดเล็ก ปลายแยกเป็น ๔ แฉก กลีบดอกเมื่อแรกบานเป็นสีส้มแล้วเปลี่ยนเป็นสีแดงอมส้ม รูปหลอดแคบ ปากบานโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๓ ซม. ปลายแยกเป็น ๔ แฉก รูปรี กว้างประมาณ ๖ มม. ยาวประมาณ ๑.๒ ซม. ปลายแหลม แฉกกลีบ


ดอกบิดเวียนในดอกตูม เกสรเพศผู้ ๔ เกสร ติดบริเวณคอหลอดกลีบดอก เรียงสลับกับแฉกกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสั้น สีแสด ปลายสีขาว อับเรณูยาวประมาณ ๔ มม. แตกตามยาว รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปทรงกลม มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสีส้มอมแดงโผล่พ้นปากหลอดกลีบดอกประมาณ ๓.๒ ซม. ยอดเกสรเพศเมียโป่ง เมื่อแก่แยกเป็น ๒ แฉก โค้งลง

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลม มักมี ๒ พู เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑ ซม. เนื้อนุ่ม สุกสีดำ เมล็ดรูปครึ่งวงกลม มี ๑-๒ เมล็ด

 เข็มทองเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิดในเกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย นำเข้ามาปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไปในเอเชียเขตร้อน ออกดอกและเป็นผลเกือบตลอดปี.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เข็มทอง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ixora javanica (Blume) DC.
ชื่อสกุล
Ixora
คำระบุชนิด
javanica
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
- Candolle, Augustin Pyramus de
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von (1796-1862)
- Candolle, Augustin Pyramus de (1778-1841)
ชื่ออื่น ๆ
เข็มชวา, เข็มแดง, เข็มแสด, เข็มอ้อ, บือเจาะปูโยะ, ยาราง (ใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ผศ. ดร.จิรายุพิน จันทรประสงค์