ชื่ออื่น ๆ

ไข่ปลา, เหมือดคนขาว, เหลืองหิน (ตะวันออกเฉียงเหนือ); คางคาก, คำเมือง, คึงคาก, เทิน, หมี่ (เหนือ)

คางคกเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๔๐ ม. เปลือกหนาสีเทาเข้ม แตกเป็นร่องตามยาวและมีช่องอากาศสีจางทั่วไป กิ่งอ่อนมีรอยแผลใบและมีขนสากคาย เรือนยอดเป็นพุ่มกลม ค่อนข้างทึบ ปลายกิ่งลู่ลง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปขอบขนาน รูปรี หรือรูปไข่กลับ กว้าง ๓-๙ ซม. ยาว ๕-๒๐ ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนสอบแคบ ขอบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อยแผ่นใบหนา มีขนประปรายตามเส้นกลางใบทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๑๕ เส้น เห็นชัดทางด้านล่าง ก้านใบยาว ๑-๓.๕ ซม. มีขนสากคาย

 ดอกแยกเพศร่วมต้น ออกตามซอกใบและเหนือรอยแผลใบตามปลายกิ่ง ช่อดอกเพศผู้แบบช่อกระจุกกลม ผลิช่อพร้อมใบอ่อน แต่ละช่อมี ๒๐-๔๐ ดอก ดอกสีเหลืองอ่อนหรือสีเขียวอ่อน กลีบเลี้ยงเล็กมาก โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๕ แฉก ทุกส่วนมีขนทางด้านนอก กลีบดอกขนาดเล็ก รูปช้อน ไม่ติดกัน ดอกเพศผู้มีเกสรเพศผู้ ๘-๑๐ เกสร ช่อดอกเพศเมียอาจเป็นดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อกระจุก กระจุกละ ๓-๘ ดอก

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลมถึงรี กว้าง ๑-๑.๕ ซม. ยาว ๑.๕-๒.๕ ซม. ผิวมีจุดประสีนํ้าตาลอ่อนทั่วไป เมล็ดรูปโค้ง แบน ด้านโค้งมีร่องตามยาว ๕ ร่อง

 คางคกมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ พบขึ้นตามหุบเขาและใกล้ชายนํ้าในป่าดิบ ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๖๐๐-๑,๑๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนมีนาคมถึงตุลาคม ในต่างประเทศพบที่อินเดีย พม่า ลาว เวียดนาม มาเลเซีย และอินโดนีเซีย.