ช้องแมว ๑

Gmelina paniculata H. R. Fletcher

ไม้ต้น กิ่งรูปทรงกระบอกหรือเป็นเหลี่ยม ขอบมน บริเวณข้อมีขนยาวและมีหนาม ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปไข่หรือรูปรี ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามปลายกิ่ง กลีบดอกรูปปากเปิด ผลคล้ายผลผนังชั้นในแข็ง ทรงรูปไข่ มีขนประปราย มีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดขนาดเล็ก

ช้องแมวชนิดนี่เป็นไม้ต้น กิ่งรูปทรงกระบอกหรือเป็นเหลี่ยม ขอบมน มีขนสั้นนุ่มสีน้ำตาลประปราย มีช่องอากาศกระจายทั่วไป บริเวณข้อมีขนยาวและมีหนาม

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปไข่หรือรูปรี กว้าง ๕-๘ ซม. ยาว ๗-๑๕ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษด้านบนเกลี้ยงหรือมีขนสั้นนุ่มประปราย ด้านล่างเกลี้ยงและมีต่อมขนาดเล็กจำนวนมาก เส้นแขนงใบ ข้างละ ๔-๕ เส้น เห็นชัดเจนทางด้านล่าง เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได ก้านใบยาว ๑.๕-๓ ซม. ด้านบนเป็นร่องตื้น ๆ มีขนสั้นนุ่มประปราย

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามปลายกิ่ง ยาว ๒-๕ ซม. ก้านช่อดอกสั้นมาก ก้านและแกนช่อดอกมีขนและต่อมสีเหลืองหนาแน่น ก้านดอกสั้นมาก ใบประดับรูปไข่หรือรูปใบหอก กว้าง ๑-๕ มม. ยาว ๐.๓-๑ ซม. ดอกเล็ก มีจำนวนมาก กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูประฆัง ยาวประมาณ ๓ มม. ด้านนอกมีขนสั้นนุ่มและมีต่อม ด้านในเกลี้ยงปลายแยกเป็น ๔ แฉก กว้างประมาณ ๑.๕ มม. ยาวประมาณ ๑ มม. กลีบดอกรูปปากเปิด โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๒.๕ ซม. ด้านนอกมีขนสั้นนุ่มและต่อม ด้านในเกลี้ยง ปลายแยกเป็น ๔ แฉก ปลายแฉกมน แยกเป็นซีกบน ๑ แฉก กว้างและยาวประมาณ ๕ มม. ซีกล่าง ๓ แฉก กว้างประมาณ ๑.๕ ซม. ยาวประมาณ ๑ ซม. เกสรเพศผู้ ๔ เกสร ติดในหลอดกลีบดอก โผล่ไม่พ้นหลอดกลีบดอก แยกเป็น ๒ คู่ ยาวไม่เท่ากัน คู่ยาวยาว ๑.๔-๑.๕ ซม. ติดเหนือโคนหลอดดอกประมาณ ๑.๓ ซม. คู่สั้นยาวประมาณ ๗.๕ มม. ติดเหนือโคนหลอดดอกประมาณ ๑.๒ ซม. อับเรณูยาวประมาณ ๒.๕ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบรูปไข่กลับ ยาวประมาณ ๒.๘ มม. เกลี้ยง มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาวประมาณ ๒.๘ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นแฉกสั้น ๒ แฉก

 ผลคล้ายผลผนังชั้นในแข็ง ทรงรูปไข่ กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาว ๑.๕-๒ มม. มีขนประปรายมีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดขนาดเล็ก มี ๒-๔ เมล็ด

 ช้องแมวชนิดนี่เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทยมีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคตะวันออกเฉียงใต้พบขึ้นในที่สูงจากระดับทะเลประมาณ ๒๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ช้องแมว ๑
ชื่อวิทยาศาสตร์
Gmelina paniculata H. R. Fletcher
ชื่อสกุล
Gmelina
คำระบุชนิด
paniculata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Fletcher, Harold Roy
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1907-1978)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.สมราน สุดดี