ตับหลาม ๒

Glyptopetalum gracilipes Pierre

ไม้พุ่ม ไม้พุ่มกึ่งไม้ต้น หรือไม้ต้นขนาดเล็ก กิ่งรูปทรงกระบอก พบน้อยมากที่เป็นรูปสี่เหลี่ยม ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามหรือเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปรี ช่อดอกแบบช่อกระจุกหรือช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกตามซอกใบ ดอกสีเขียวอ่อนถึงสีเหลือง ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู รูปทรงค่อนข้างกลมแป้น สีน้ำตาลอมส้มหรืออมเหลือง เมล็ดรูปทรงรีกว้าง มีได้ถึง ๔ เมล็ด

ตับหลามชนิดนี้เป็นไม้พุ่ม ไม้พุ่มกึ่งไม้ต้น หรือไม้ต้น สูงได้ถึง ๔ ม. พบน้อยที่สูงได้ถึง ๘ ม. กิ่งรูปทรงกระบอก พบน้อยมากที่เป็นรูปสี่เหลี่ยม

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามหรือเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปรี กว้าง ๓-๕ ซม. ยาว ๗-๑๓ ซม. ปลายเรียวแหลมหรืออาจเป็นติ่งแหลม โคนรูปลิ่มหรือมน ขอบหยักมน หยักซี่ฟัน หรือจักฟันเลื่อย ยกเว้นส่วนโคนใบขอบเรียบ แผ่นใบคล้ายแผ่นหนังที่ไม่หนามาก เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๑๐ เส้น นูนเล็กน้อยทั้ง ๒ ด้าน เส้นใบย่อยแบบร่างแหเห็นชัด บางครั้งอาจเห็นไม่ชัด ก้านใบยาว ๐.๓-๑.๒ ซม. หูใบขนาดเล็ก ร่วงง่าย

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกหรือช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกตามซอกใบ ยาว ๒.๕-๕ ซม. ก้านช่อดอกยาวได้ถึง ๓ ซม. ก้านดอกยาว ๑-๖ มม. ดอกสีเขียวอ่อนถึงสีเหลือง กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น ๔ แฉก รูปไต กว้างประมาณ ๒.๕ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. กลีบดอก ๔ กลีบ รูปค่อนข้างกลม กว้างประมาณ ๔ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. จานฐานดอกแบน ค่อนข้างเป็นรูปสี่เหลี่ยม กว้างประมาณ ๑ มม. อวบน้ำ เกสรเพศผู้ ๔ เกสร สั้นมาก ติดบนจานฐานดอก ก้านชูอับเรณูเป็นอิสระ เกสรเพศเมียสั้นมาก รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ฝังอยู่ในจานฐานดอก มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมาก ยอดเกสรเพศเมียเล็ก

 ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู รูปทรงค่อนข้างกลมแป้น กว้าง ๑.๒-๑.๖ ซม. ยาว ๐.๗-๑.๑ ซม. สีน้ำตาลอมส้มหรืออมเหลือง ผิวเรียบ เมื่อแตกส่วนอื่นจะหลุดร่วงไปเหลือแต่แกนกลางผล เมล็ดรูปทรงรีกว้าง กว้าง ๕.๕-๘.๕ มม. ยาว ๗-๙.๕ มม. มีได้ถึง ๔ เมล็ด

 ตับหลามชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก ภาคกลาง ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ พบตามป่าดิบใกล้ลำธาร พบบ้างตามเขาหินปูน ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑๕๐-๓๕๐ ม. พบน้อยในระดับ ๑,๒๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกุมภาพันธ์ถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่เวียดนาม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตับหลาม ๒
ชื่อวิทยาศาสตร์
Glyptopetalum gracilipes Pierre
ชื่อสกุล
Glyptopetalum
คำระบุชนิด
gracilipes
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Pierre, Jean Baptiste Louis
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Pierre, Jean Baptiste Louis (1833-1905)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางลีนา ผู้พัฒนพงศ์