ช่อไข่มุกตานกเป็นไม้พุ่มอิงอาศัย สูงประมาณ ๑ ม. มีรากอวบบวมสะสมอาหาร กิ่งรูปทรงกระบอกมีริ้วตามยาว เกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนถี่คล้ายเป็นวงรอบ รูปรีหรือรูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๒.๕-๕ ซม. ยาว ๘.๕-๑๕ ซม. ปลายเรียวแหลมถึงยาวคล้ายหาง โคนกึ่งรูปหัวใจ ขอบเรียบและโค้งลงเล็กน้อย แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๑๐-๑๓ เส้น เส้นกลางใบนูนเล็กน้อยทางด้านบน นูนเด่นชัดทางด้านล่าง เส้นใบย่อยแบบร่างแหก้านใบสั้นมาก

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกที่ปลายยอด ๑-๓ ช่อ ช่อตั้งตรง ยาวได้ถึง ๘ ซม. เกลี้ยง แกนช่อดอกเรียว เป็นเหลี่ยมตามยาว ใบประดับรูปสามเหลี่ยมสั้นมาก ร่วงง่าย แต่ละช่อมีดอกได้ถึง ๒๐ ดอก ก้านดอกเรียว ยาว ๐.๗-๑.๔ ซม. ปลายทั้ง ๒ ด้าน เป็นข้อต่อ ดอกสีขาว ห้อยลง กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วยถึงเกือบกลม กว้าง ๑.๕-๒ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. เกลี้ยง ส่วนปลายสุดแยกเป็นแฉกเล็ก ๕ แฉก รูปสามเหลี่ยม ยาว ๐.๕-๑ มม. ปลายเป็นต่อม กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด รูปคนโทแกมรูปทรงกระบอก กว้างประมาณ ๒ มม. ยาว ๓-๔ มม. เกลี้ยง ปลายหลอดแยกเป็น ๕ แฉก รูปสามเหลี่ยมยาวประมาณ ๑ มม. ปลายแฉกมน โค้งลง เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร ติดใกล้โคนหลอดกลีบดอก โผล่ไม่พ้นหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูแบน ยาว ๑-๑.๕ มม. มีขนหนาแน่น อับเรณูติดด้านหลัง รูปขอบขนานแคบยาวประมาณ ๑.๕ มม. มีเดือย ๒ อัน ยาวประมาณ ๐.๕ มม. ปลายอับเรณูยื่นเป็นหลอดกลม ยาว ๓-๓.๕ มม. เปิดเป็นช่องที่ปลาย จานฐานดอกเกลี้ยง รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมากก้านยอดเกสรเพศเมียเรียว ยาวประมาณ ๖ มม. ยอดเกสรเพศเมียปลายมน

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงเกือบกลม เมื่อแก่มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๕ มม. เกลี้ยง มีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดแบน รูปทรงรีขนาดเล็ก ผิวเรียบ มีจำนวนมาก

 ช่อไข่มุกตานกมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ พบขึ้นตามป่าดิบเขาที่สูงจากระดับทะเลประมาณ ๑,๔๐๐ ม. ออกดอกเดือนมีนาคมถึงมิถุนายน เป็นผลเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมาและตอนใต้ของจีน.