ตะไคร้น้ำ ๓

Cephalanthus tetrandra (Roxb.) Ridsdale et Bakh. f.

ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามหรือเรียงเป็นวงรอบ วงละ ๓-๕ ใบ รูปไข่ รูปใบหอกแกมรูปไข่ รูปรี หรือรูปขอบขนานแกมรูปรี ช่อดอกแบบช่อกระจุกกลม ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกสีขาวถึงสีนวล ผลแบบผลแห้งแยก ช่อผลกลม รูปกรวยคว่ำถึงรูปลูกข่าง มีส่วนของโคนกลีบเลี้ยงติดอยู่ เมล็ดสีน้ำตาลรูปทรงรีแกมรูปทรงกระบอก มี ๒ เมล็ด หรืออาจพบ ๑ เมล็ด ปลายมีเยื่อหุ้มเมล็ดสีขาว เนื้อคล้ายฟองน้ำ

ตะไคร้น้ำชนิดนี้เป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง ๕ ม. ลำต้นตรง กิ่งค่อนข้างเป็นเหลี่ยมหรือรูปทรงกระบอกมีขนสั้นห่าง ขนสั้นนุ่มหนาแน่น หรือเกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามหรือเรียงเป็นวงรอบ วงละ ๓-๕ ใบ รูปไข่ รูปใบหอกแกมรูปไข่ รูปรี หรือรูปขอบขนานแกมรูปรี กว้าง ๓-๗ ซม. ยาว ๘-๑๒ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนมนถึงกึ่งรูปหัวใจ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ มักย่น ด้านบนเกลี้ยงถึงมีขนสั้นนุ่มประปรายด้านล่างมีขนสั้นหนาแน่นหรือเกลี้ยง เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๑๒ เส้น มักมีตุ่มขนตามซอกเส้นแขนงใบหรือตามเส้นกลางใบ ก้านใบยาว ๐.๕-๑ ซม. มีขนสั้นห่าง ขนสั้นนุ่มหนาแน่น หรือเกลี้ยง หูใบอยู่ระหว่างก้านใบ รูปไข่กว้างยาวได้ถึง ๕ มม. ปลายเป็นติ่งแหลม ด้านบนมีขนสีขาวสั้นเป็นวง ด้านล่างเกลี้ยง บางครั้งมีขนสั้น หูใบติดทนหรือส่วนปลายร่วงเหลือเพียงโคนที่มีปลายตัดติดอยู่

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกกลม เป็นช่อเดี่ยวหรือช่อแยกแขนง ๑-๓ ช่อหรือมากกว่า ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ก้านช่อดอกยาว ๒.๕-๖ ซม. มีขนสั้นนุ่มหนาแน่นหรือเกลี้ยง ช่อกระจุกกลมเส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๒.๕ ซม. ดอกสีขาวถึงสีนวล ไร้ก้าน มีหลายดอกอยู่ชิดกัน มีใบประดับระหว่างดอก รูปกระบองแกมรูปขอบขนาน ยาวประมาณ ๒ มม. มีขนแข็งเอน กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวยคว่ำ

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตะไคร้น้ำ ๓
ชื่อวิทยาศาสตร์
Cephalanthus tetrandra (Roxb.) Ridsdale et Bakh. f.
ชื่อสกุล
Cephalanthus
คำระบุชนิด
tetrandra
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Roxburgh, William
- Ridsdale, Colin Ernest
- Bakhuizen van den Brink, Reinier Cornelis
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Roxburgh, William (1751-1815)
- Ridsdale, Colin Ernest (1944-2017)
- Bakhuizen van den Brink, Reinier Cornelis (1911-1987)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ก่องกานดา ชยามฤต