ชื่ออื่น ๆ

เอื้องข้าวเหนียวลิง (กลาง); เอื้องดอกขาม, เอื้องดอกมะขาม, เอื้องมะขาม (แพร่)

 ข้าวเหนียวลิงเป็นกล้วยไม้อิงอาศัย เจริญทางด้านข้างต้นรูปทรงกระบอกยาว ปลายเรียว ยาว ๑๐-๔๐ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๗-๑ ซม. ขึ้นชิดกันเป็นกอ

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนานแกมรูปแถบ กว้าง ๑.๒-๑.๕ ซม. ยาว ๗-๑๐ ซม. ปลายสอบมน โคนสอบโอบครึ่งรอบของข้อ แผ่นใบบางและมักหลุดร่วงไปพร้อมกับดอก

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ค่อนข้างโปร่ง ออกตามซอกใบใกล้ยอด ทั้งช่อยาว ๑๕-๒๕ ซม. อาจแยกแขนงก้านดอกรวมรังไข่ยาว ๑.๕-๒ ซม. ดอกสีเหลืองอมเขียวและจะเหลืองเข้มขึ้นตามอายุ กลีบเลี้ยง ๓ กลีบ กลีบบนรูปขอบขนาน กว้าง ๒-๓ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. ปลายมนหรือแหลม กลีบเลี้ยงด้านข้างรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ฐานเบี้ยว กว้าง ๓-๕ มม. ยาว ๑-๑.๒ ซม. ปลายแหลม โคนติดทาบไปตามคางเส้าเกสร กลีบดอก ๓ กลีบ กลีบด้านข้างรูปคล้ายช้อน กว้างประมาณ ๓ มม. ยาว ๑-๑.๒ ซม. ปลายมีติ่งแหลม โคนสอบเรียว กลีบที่เป็นกลีบปากด้านล่างช่วงโคนรูปคล้ายลิ่ม หูกลีบปากรูปคล้ายสามเหลี่ยมปลายมน กลีบปากช่วงปลายรูปสามเหลี่ยม ขอบมีรยางค์สีเหลืองแกมแดงข้างละ ๖-๑๐ เส้น แต่ละเส้นรูปคล้ายกระบอง ยาว ๑.๕-๒.๕ มม. รยางค์มักบิดงอ กลีบปากด้านบนมักมีแถบสีน้ำตาลอมเหลืองหรือสีน้ำตาลแดง ตามแนวเส้นกลีบและแนวกลางกลีบปากมีสันนูนเป็นแถบยาวไปสุดปลายกลีบปากช่วงโคน ๓ แถบ ปลายสันมนหรือหยักมน ๒-๓ หยัก เส้าเกสรสั้น ฝาปิดกลุ่มเรณูสีนวล รูปคล้ายหมวก กลุ่มเรณูรูปรี มี ๒ คู่ รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๑ ช่อง ออวุลจำนวนมาก ยอดเกสรเพศเมียเป็นแอ่งรูปเกือบกลมอยู่ทางด้านหน้าใกล้ปลายเส้าเกสร

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปคล้ายกรวย ยาวประมาณ ๑.๕ ซม. เมล็ดจำนวนมาก ขนาดเล็กคล้ายผง

 ข้าวเหนียวลิงมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคตะวันตกเฉียงใต้และภาคใต้พบขึ้นตามป่าดิบแล้ง ป่าดิบเขา และป่าผลัดใบที่สูงจากระดับทะเล ๑๐๐-๑,๓๐๐ ม. ออกดอกเดือนเมษายนถึงกรกฎาคม ดอกบานนานประมาณ ๑ เดือน เป็นผลเดือนมิถุนายนถึงสิงหาคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมาและภูมิภาคอินโดจีน.