ชมลมหินเป็นไม้พุ่มกึ่งล้มลุก ทุกส่วนมียางสีขาวคล้ายน้ำนม ต้นและกิ่งเรียว กิ่งแก่สีดำ ค่อนข้างแข็ง เส้นผ่านศูนย์กลาง ๓-๔ มม. มีช่องอากาศ
ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปรีหรือรูปขอบขนานแกมรูปรี กว้าง ๒-๓ ซม. ยาว ๖-๙ ซม. ปลายแหลมหรือมนและมีติ่งแหลม โคนมนกลมขอบเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบหนาและเหนียวคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นกลางใบนูนทางด้านล่างเส้นแขนงใบข้างละ ๗-๑๔ เส้น เห็นชัดทางด้านล่างก้านใบเรียว ยาว ๑-๑.๕ ซม.
ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ๑-๓ ครั้ง ทั้งช่อยาว ๒-๓ ซม. ออกระหว่างก้านใบ ก้านช่อยาว ๖-๘ มม. แกนช่อยาว ๗-๘ มม. ใบประดับรูปไข่ ยาวประมาณ ๑ มม. ติดทน ก้านดอกยาว ๓-๔ มม. ดอกตูมรูปไข่ กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่ ยาวประมาณ ๑ มม. ขอบจักซี่ฟันละเอียด ด้านนอกมีขน ด้านในมีต่อม ๒ ต่อมระหว่างโคนแฉก กลีบดอกสีม่วงแดงคล้ำ โคนเชื่อมติดกันแผ่ในแนวระนาบ ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่ กว้างประมาณ ๑.๒ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. ปลายแหลมบริเวณรอบโคนแฉกต่อกับคอหลอดกลีบดอกมีแผ่นเยื่อค่อนข้างหนาเป็นวง รยางค์เส้าเกสรมี ๕ รยางค์เป็นเส้นเรียว ยาวประมาณ ๑ มม. เรียงสลับกับแฉกกลีบดอก โคนเชื่อมติดที่โคนของก้านเกสรเพศผู้เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ ๑ มม. อับเรณูรูปไข่แกมรูปรี ปลายมีเยื่อเป็นแผ่นบางและโค้งลงเหนือยอดเกสรเพศเมีย กลุ่มเรณูเล็ก มีจำนวนมาก อยู่บนแผ่นใสรูปคล้ายช้อน ปลายหยักเว้าตื้นโคนสอบเรียวเป็นก้าน โคนก้านเป็นปุ่มเหนียว รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ รังไข่ แยกจากกันเป็นอิสระแต่ละรังไข่มี ๑ ช่อง ออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเชื่อมติดกัน อวบและสั้น ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม มีขอบ ๕ เหลี่ยม
ผลแบบผลแห้งแตกแนวเดียว รูปทรงกระบอกแคบ ปลายสอบ เกิดเดี่ยว ๆ หรือเป็นคู่ กางแยกออกจากกันจนเกือบอยู่ในระนาบเดียวกัน เมล็ดจำนวนมาก รูปทรงรีแกมรูปไข่ ปลายด้านหนึ่งมีขนยาวเป็นพู่
ชมลมหินมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบตามเขาหินปูนใกล้ชายทะเล ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๕๐ ม. ในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย
ชื่อวิทยาศาสตร์ของพรรณไม้ชนิดนี่เป็นชื่อที่ยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจน เนื่องจากใน ค.ศ. ๒๐๐๑ Venter และ Verhoeven เสนอให้ใช้ชื่อ Finlaysonia insularum (King et Gamble) Venter โดยยุบรวมสกุล Meladerma ทั้ง ๓ ชนิด [M. deciduum Kerr, M. insularum (King et Gamble) Kerr และ M. puberulum Kerr] ซึ่งเป็นชื่อพ้อง