ตะแบกดานเป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูง ๑.๕-๕ ม. เปลือกบาง สีน้ำตาลหรือสีน้ำตาลแกมสีเทา ลอกหลุดเป็นแผ่นบาง ๆ เรือนยอดแผ่กว้าง กิ่งอ่อนรูปสี่เหลี่ยม เกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่กว้างหรือรูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๓-๗ ซม. ยาว ๑๐-๑๖ ซม. ปลายเรียวแหลมหรือมนกลม โคนสอบเรียวหรือมนกลม ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน ด้านบนเป็นมัน เส้นแขนงใบข้างละ ๖-๘ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบยาว ๓-๖ มม. ไร้หูใบ

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ค่อนข้างโปร่ง ออกตามปลายกิ่ง ยาว ๕-๒๐ ซม. เกลี้ยง มี ๕-๑๐ ดอก ก้านดอกยาว ๕-๘ มม. ดอกตูมทรงรูปไข่กลับ โคนสอบเรียว กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาวประมาณ ๖ มม. มีขนสีขาว ฐานดอกรูปถ้วยมีสันนูน ๑๒ สัน ปลายดอกตูมเป็นตุ่มเล็ก สูงประมาณ ๑ มม. ดอกบานสีชมพูอมม่วง กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกับฐานดอกรูปถ้วยคล้ายรูประฆัง ปลายแยกเป็น ๖ แฉก แต่ละแฉกรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ ๗ มม. ปลายแหลม แผ่กว้าง ด้านในมีขนสีขาว ร่องของแฉกกลีบเลี้ยงมีครีบรูปลิ้นขนาดเล็ก กลีบดอก ๖ กลีบ รูปเกือบกลมหรือรูปไข่กลับ กว้างประมาณ ๑.๕ ซม.

 ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู รูปทรงรี กว้าง ๑.๒-๑.๕ ซม. ยาว ๑.๕-๑.๗ ซม. ปลายมน มีติ่งเล็ก เป็นมัน ผนังผลแข็ง ผลอ่อนสีเขียวแกมสีแดง ผลแห้งสีน้ำตาลเข้มเกือบสีดำ แตก ๕-๖ เสี้ยว เมล็ดค่อนข้างแบน มีปีก

 ตะแบกดานเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคตะวันออก พบตามป่าเต็งรัง บริเวณเขาหินทราย ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑๐๐-๔๐๐ ม. ออกดอกเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน เป็นผลเดือนพฤษภาคมถึงธันวาคม.