ชมพูภูหิน เป็นไม้ล้มลุกหลายปี สูง ๓๐-๖๐ ซม.ลำต้นตั้งตรง ค่อนข้างฉ่ำน้ำ แตกกิ่งโปร่ง ทุกส่วนมีขนต่อมหลายเซลล์ขนาดเล็กหนาแน่น ทิ้งใบและกิ่งในฤดูแล้ง เหลือเพียงกระจุกใบอ่อนขนาดเล็กใกล้ปลายยอดรากเป็นกระจุกฝอย

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบที่อยู่ตรงข้ามมักมีขนาดไม่เท่ากัน รูปไข่ กว้าง ๓-๑๑ ซม. ยาว ๖-๑๙ ซม. ปลายแหลม โคนรูปหัวใจหรือมนมักเบี้ยว ขอบจักฟันเลื่อยหรือจักฟันเลื่อยซ้อน จักไม่เท่ากัน แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ มีขนต่อมหลายเซลล์ประปราย เส้นแขนงใบข้างละ ๖-๗ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบยาว ๑-๑๔ ซม. ก้านของใบล่างยาวกว่าก้านของใบที่อยู่ด้านบน

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก โปร่ง ออกที่ปลายยอดช่อยาว ๑๔-๑๙ ซม. เกลี้ยง ก้านช่อยาว ๕-๘ ซม. ก้านดอกยาวประมาณ ๔ มม. ใบประดับและใบประดับย่อยสีขาว คุ่ม รูปไข่กว้างหรือรูปเกือบกลมกว้างประมาณ ๑.๔ ซม. ยาวประมาณ ๘ มม. ร่วงง่าย

ดอกสีขาวแกมแดงหรือสีแดงแกมม่วงอมแดงอ่อนกลีบเลี้ยงสีขาวอมชมพู โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปคล้ายระฆัง กว้าง ๗-๘ มม. ยาวประมาณ ๑.๕ ซม. โคนหลอดป่อง เกลี้ยง ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปสามเหลี่ยม กว้างและยาว ๑.๕-๒.๕ มม. ปลายแหลมกลีบดอกรูปคล้ายปากแตร โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดยาวประมาณ ๔ ซม. ส่วนที่เชื่อมกันของหลอดซีกล่างยาวกว่าซีกบน โคนหลอดครึ่งล่างคล้ายรูปทรงกระบอกแคบ ด้านนอกเป็นสันแคบตามแนวยาวโคนหลอดครึ่งบนกว้างและผายออก ด้านข้างมีรอยบุ๋มขนาดใหญ่ ปลายมี ๕ แฉก แยกเป็น ๒ ซีก ซีกบน ๒ แฉก ซีกล่าง ๓ แฉก รูปคล้ายหัวใจกลับหรือรูปครึ่งวงกลม มักไม่สมมาตร กว้าง ๗-๘ มม. ยาว ๕-๖ มม. ปลายมนกลม เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ที่สมบูรณ์ ๒ เกสร ติดอยู่ใกล้กึ่งกลางหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสีขาวหรือสีม่วงอมแดงอ่อน ค่อนข้างงอ ยาวประมาณ ๘ มม. อับเรณูสีขาวนวล รูปขอบขนาน

กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. เกสรเพศผู้ที่เหลืออีก ๓ เกสร เป็นหมัน ลดรูปเหลือเป็นติ่ง ยาว ๒-๔ มม. อยู่ใกล้โคนหลอดกลีบดอก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงกระบอกแคบ กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๒ ซม. สีเขียว เกลี้ยง มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๕ มม. สีเขียวอ่อน เกลี้ยง ยอดเกสรเพศเมียแผ่เป็นแผ่น ค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑ มม. สีขาว

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอกแคบ กว้าง ๒-๓ มม. ยาว ๔-๕ ซม. เกลี้ยงและค่อนข้างเป็นมันมีกลีบเลี้ยง ก้านยอดเกสรเพศเมีย และยอดเกสรเพศเมียติดทน เมล็ดขนาดเล็ก รูปทรงรี มีจำนวนมากผิวค่อนข้างขรุขระและละเอียด

 ชมพูภูหินเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พบตามหน้าผาหินที่ชื้นและค่อนข้างร่มรำไร ที่สูงจากระดับทะเล ๑,๐๐๐-๑,๕๐๐ ม.ออกดอกเดือนกรกฎาคมถึงตุลาคม เป็นผลเดือนกันยายนถึงธันวาคม.