ชมพูไพรวัลย์เป็นกล้วยไม้ดิน ต้นและเหง้ารูปทรงกระบอก ค่อนข้างอวบน้ำ เหง้าทอดไปตามผิวดินต้นรวมช่อดอกสูง ๑๒-๓๕ ซม.

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีหรือรูปรีแกมรูปไข่เบี้ยวเล็กน้อย กว้าง ๑.๕-๔.๕ ซม. ยาว ๒.๕-๘ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนสอบเรียวเป็นก้านแผ่นใบบาง สีเขียวอมขาว เส้นใบจากโคนใบขนานกันไปสู่ปลายใบ ๓-๕ เส้น เห็นชัดทางด้านล่าง ก้านใบเป็นร่องกว้างทางด้านบน ยาวประมาณ ๑ ซม. โคนก้านใบพองออกเล็กน้อยเป็นปลอกหุ้มต้น ยาว ๑-๑.๕ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกที่ยอด ทั้งช่อยาว ๒.๕-๗ ซม. ดอกเรียงเวียนถี่รอบแกนช่อ มี ๖-๑๗ ดอก ใบประดับย่อยสีเขียว รูปใบหอกแกมรูปแถบ กว้าง ๒-๕.๕ มม. ยาว ๑-๒.๓ ซม. ก้านดอกรวมรังไข่ยาว ๑-๑.๕ ซม. ดอกสีชมพูอ่อน สีชมพูอมน้ำตาลอ่อนหรือสีชมพูแกมขาว กลีบเรียงชิดกันในแนวตั้ง เมื่อบานปลายกลีบกางออกเล็กน้อย กลีบเลี้ยง ๓ กลีบ กลีบบนรูปไข่ ขอบและปลายโค้งเข้าคล้ายรูปเรือกว้าง ๔-๕ มม. ยาว ๘-๙.๕ มม. ปลายมนหรือกึ่งแหลม มีเส้นกลีบ ๓ เส้น กลีบคู่ข้างคล้ายกลีบบนแต่เบี้ยวเล็กน้อย กลีบดอก ๓ กลีบ กลีบด้านข้างรูปค่อนข้างรีและเบี้ยว กว้าง ๓-๓.๕ มม. ยาว ๐.๘-๑.๑ ซม. ปลายมน มีเส้นกลีบ ๑ เส้น ซีกกลีบด้านหนึ่งซ้อนแนบใต้กลีบเลี้ยงบน กลีบดอกที่เป็นกลีบปากอยู่ทางด้านล่าง รูปไข่ กว้าง ๔-๕ มม. ยาว ๗-๙ มม. ช่วงปลายแผ่แบน ปลายค่อนข้างแหลมมน ช่วงโคนเป็นแอ่ง ภายในมีขนเป็นเส้นอวบหนาแน่น เส้าเกสรยาว ๖-๘ มม. ปลายมีจะงอยเรียวยาว ๒ จะงอย อับเรณูอยู่ในแนวตั้ง รูปทรงรี ยาวประมาณ ๕ มม. แตกตามยาว

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปคล้ายทรงกระบอก กว้าง ๒.๕-๕ มม. ยาว ๐.๗-๑.๒ ซม. เมล็ดจำนวนมาก ขนาดเล็กคล้ายผง

 ชมพูไพรวัลย์มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบขึ้นตามป่าดิบที่พื้นป่าเป็นหินทราย ที่สูงจากระดับทะเล ๑,๑๐๐-๒,๑๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกรกฎาคมถึงพฤศจิกายนในต่างประเทศพบที่คาบสมุทรมลายูและอินโดนีเซีย.