ชื่ออื่น ๆ

ดีงู, ดีงูต้น (ตะวันออกเฉียงใต้)

ข้าวจี่เล็กเป็นไม้พุ่ม สูง ๑-๒ ม. เปลือกเกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนานแกมรูปใบหอกหรือรูปรี กว้าง ๔-๑๘ ซม. ยาว ๒.๕-๕ ซม. ปลายแหลมทู่หรือเรียวแหลม โคนมนหรืออาจสอบเป็นรูปลิ่ม แผ่นใบบาง

 ช่อดอกแบบช่องวงแถวเดี่ยวหรือเป็นดอกเดี่ยวออกตามซอกใบ ทุกส่วนมีขนนุ่ม กลีบเลี้ยงยาว ๔-๕ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปกรวย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก กว้างและยาวไม่เท่ากัน มีขนตามผิวด้านนอก กลีบดอก ๕ กลีบ สีขาวแกมเหลืองอ่อนหรือแกมชมพูอ่อน รูปไข่กลับกว้าง ๑-๑.๕ มม. ยาวประมาณ ๕ มม. ปลายกลีบมนหรือหยักเว้าเล็กน้อย โคนกลีบสอบเป็นก้านและมีรยางค์อยู่เยื้องกันเล็กน้อยข้างละเส้น เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร อยู่บนก้านชูเกสรร่วม รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ทรงรูปไข่ มีขน มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ยอดเกสรเพศเมียเป็นแฉกเล็ก ๕ แฉก

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอก มี ๕ พู กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาว ๒-๓.๕ ซม. ปลายเป็นจะงอยแหลม ๕ แฉก ผลมีขน สีออกดำเมื่อแห้ง เมล็ดเล็ก รูปทรงกลมหรือมีสันเป็นเหลี่ยมมน สีดำเป็นมัน

 ข้าวจี่เล็กเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ พบตามป่าหญ้าและป่าละเมาะ ที่สูงจากระดับทะเลไม่เกิน ๕๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกุมภาพันธ์ถึงพฤศจิกายน.