โงงงัง

Cratoxylum arborescens (Vahl) Blume

ชื่ออื่น ๆ
กะลอแง, ลอแง (มลายู-นราธิวาส)
ไม้ต้น เปลือกในมียางใสสีเหลือง ใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม รูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ รูปใบหอกแกมรูปไข่กลับ หรือรูปรี ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงออกที่ยอด ดอกสีแดงหรือสีแดงอมม่วง เกสรเพศผู้ ๓ กลุ่ม ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู ทรงรูปไข่ สีแดงอมม่วง มีกลีบเลี้ยงติดทนหุ้มผลประมาณ ๔ ใน ๕ของความยาวผล เมล็ดรูปขอบขนาน มีปีกเป็นแผ่นบางล้อมรอบ

โงงงังเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๓๕ ม. เปลือกนอกเรียบถึงแตกเป็นสะเก็ดหรือลอกเป็นแผ่น สีน้ำตาลแดงเปลือกในสีชมพูหรือสีน้ำตาล มียางใสสีเหลือง เมื่ออ่อนมีหนามตามลำต้น

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ รูปใบหอกแกมรูปไข่กลับ หรือรูปรี กว้าง ๒-๕ ซม.ยาว ๕.๕-๑๓.๕ ซม. ปลายแหลมถึงเป็นติ่งแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน ด้านล่างมีนวล เส้นกลางใบเป็นร่องทางด้านบนด้านล่างเป็นสันนูน เส้นแขนงใบข้างละ ๒๕-๓๖ เส้น เรียงขนานแล้วไปเชื่อมกันใกล้ขอบใบเป็นเส้นขอบในเห็นไม่ชัด ก้านใบยาว ๐.๓-๑.๒ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกที่ยอด ยาว ๑๐-๒๐ ซม. แต่ละช่อมีดอกจำนวนมาก ก้านดอกยาว ๒-๓ มม. ดอกสมมาตรตามรัศมี เส้นผ่านศูนย์กลาง ๕-๗ มม. กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ สีแดงอมม่วง หนาคล้ายแผ่นหนังเกลี้ยง เรียง ๒ วง กลีบวงนอก ๒ กลีบ รูปไข่กลับ กว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๔-๕ มม. กลีบวงใน ๓ กลีบ รูปไข่กว้างหรือเกือบกลม กว้างและยาว ๓-๕ มม. มีเส้นตามยาวกลีบดอก ๕ กลีบ สีแดงหรือสีแดงอมม่วง รูปไข่กลับกว้าง ๓-๕ มม. ยาว ๔-๗ มม. ปลายตัด หนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยง มีเส้นตามยาว ปลายเส้นแยก ๒ แฉก เกสรเพศผู้ ๓ กลุ่ม แต่ละกลุ่มมี ๓๕-๕๐ เกสร ยาว ๔-๕ มม. โคนก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกัน อับเรณูสีเหลือง มีเกล็ด ๓ เกล็ด สีเหลือง เรียงสลับกับกลุ่มเกสรเพศผู้ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ทรงรูปไข่ กว้าง ๑-๑.๕ มม. ยาว ๒-๓ มม.มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๖-๙ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมีย ๓ ก้าน ยาว ๒-๓ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู ทรงรูปไข่ กว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๐.๗-๑ ซม. สีแดงอมม่วง เกลี้ยง มีกลีบเลี้ยงติดทนหุ้มผลประมาณ ๔ ใน ๕ ของความยาวผลเมล็ดรูปขอบขนาน มีปีกเป็นแผ่นบางล้อมรอบ กว้าง ๑-๑.๕ มม. ยาว ๔-๖ มม.

 โงงงังมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบในป่าพรุ ที่สูงใกล้ระดับทะเล ออกดอกเดือนมีนาคมถึงสิงหาคม เป็นผลเดือนเมษายนถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมา มาเลเซียเกาะสุมาตรา และเกาะบอร์เนียว

 ประโยชน์ เนื้อไม้ใช้ในการก่อสร้างและทำเครื่องเรือน.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
โงงงัง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Cratoxylum arborescens (Vahl) Blume
ชื่อสกุล
Cratoxylum
คำระบุชนิด
arborescens
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Vahl, Martin (Henrichsen)
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Vahl, Martin (Henrichsen) (1749-1804)
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von (1796-1862)
ชื่ออื่น ๆ
กะลอแง, ลอแง (มลายู-นราธิวาส)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ผศ. ดร.ฉัตรชัย เงินแสงสรวย