ตะเคียนขาว

Hopea sublanceolata Symington

ไม้ต้นขนาดใหญ่ มักมีรากค้ำยัน เปลือกเรียบหรือแตกสะเก็ดเป็นแผ่นบาง ๆ เปลือกในมีชันสีขาวขุ่น ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนาน เส้นแขนงใบแบบเส้นใบแซม ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามซอกใบหรือที่ปลายกิ่ง ดอกสีแดงเข้มอมน้ำตาล มีกลิ่นหอมอ่อน ปลายแกนอับเรณูมีรยางค์ ผลแบบผลเปลือกแข็ง ทรงรูปไข่ มีกลีบเลี้ยงติดทนขยายเป็นปีก ๕ ปีก ปีกยาว ๒ ปีก รูปใบพาย ปีกสั้น ๓ ปีก รูปไข่ มักมีเมล็ด ๑ เมล็ด

ตะเคียนขาวเป็นไม้ต้น สูง ๓๐-๔๕ ม. มักมีรากค้ำยัน เปลือกเรียบหรือแตกสะเก็ดเป็นแผ่นบาง ๆ เปลือกในมีชันสีขาวขุ่น กิ่งอ่อนมีขนสั้นนุ่มและเกล็ดสีน้ำตาลแดงรูปโล่ กิ่งแก่เกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนาน กว้าง ๓.๕-๖.๕ ซม. ยาว ๗.๕-๑๕ ซม. ปลายแหลมยาว โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน ด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน ด้านล่างสีเขียวอ่อน เส้นกลางใบเป็นร่องทางด้านบน นูนทางด้านล่าง เส้นแขนงใบแบบเส้นใบแซม เส้นแขนงใบหลักข้างละ ๑๒-๑๗ เส้น มีเส้นแขนงใบแซมระหว่างเส้นใบหลัก ไม่มีตุ่มใบ เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได เรียงหนาแน่น ก้านใบยาว ๑.๓-๑.๕ ซม. เกลี้ยง หูใบรูปไข่ กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. มีขนสั้นนุ่ม

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามซอกใบหรือที่ปลายกิ่ง ยาว ๒.๕-๗ ซม. มีขนสั้นนุ่ม ดอกเรียงหนาแน่น มีกลิ่นหอมอ่อน ใบประดับและใบประดับย่อยขนาดเล็ก ร่วงง่าย ดอกตูมทรงรูปไข่ กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. ก้านดอกยาวประมาณ ๑ มม. ดอกสีแดงเข้มอมน้ำตาล กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ สีเขียวอ่อน เรียงซ้อนเหลื่อมเป็น ๒ วง กลีบวงนอก ๒ กลีบ รูปไข่กว้าง กว้างประมาณ ๑.๕ มม. ยาวประมาณ ๑.๓ มม. กลีบวงใน ๓ กลีบ รูปกลม กว้างและยาวประมาณ ๑.๕ มม. ด้านนอกมีขน ด้านใน


มีเกล็ดรูปร่มช่วงปลายกลีบ กลีบดอก ๕ กลีบ รูปขอบขนานแกมรูปเคียว กว้างประมาณ ๑.๘ มม. ยาวประมาณ ๓.๕ มม. เกสรเพศผู้ ๑๕ เกสร เรียงเป็น ๒ วง ก้านชูอับเรณูยาว ๐.๓-๐.๕ มม. อับเรณูรูปทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๐.๒ มม. ติดที่โคนแตกตามยาว ปลายแกนอับเรณูมีรยางค์ยาว ๒.๕-๓ เท่าของอับเรณู โคนก้านยอดเกสรเพศเมียรูปทรงกระบอก ยาวประมาณ ๑ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ เกลี้ยง มี ๓ ช่อง แต่ละช่องส่วนมากมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียหนา ยาวประมาณ ๐.๓ มม. ยอดเกสรเพศเมียขนาดเล็ก

 ผลแบบผลเปลือกแข็ง ทรงรูปไข่ กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาวประมาณ ๑.๕ ซม. ปลายมีติ่งแหลมสั้น ก้านผลสั้น มีกลีบเลี้ยงติดทนขยายเป็นปีก ๕ ปีก ปีกยาว ๒ ปีก รูปใบพาย กว้าง ๑.๔-๒ ซม. ยาว ๘-๑๐ ซม. ปีกสั้น ๓ ปีก รูปไข่ กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาวประมาณ ๑.๓ ซม. ปลายแหลม มักมีเมล็ด ๑ เมล็ด

 ตะเคียนขาวมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ตอนล่าง พบตามป่าดิบชื้น ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางจนถึงประมาณ ๑๕๐ ม. ออกดอกเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม เป็นผลเดือนสิงหาคมถึงกันยายน ในต่างประเทศพบที่คาบสมุทรมาเลเซีย

 ประโยชน์ เนื้อไม้ใช้ในการก่อสร้าง.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตะเคียนขาว
ชื่อวิทยาศาสตร์
Hopea sublanceolata Symington
ชื่อสกุล
Hopea
คำระบุชนิด
sublanceolata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Symington, Colin Fraser
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1905-1943)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ราชันย์ ภู่มา