กุง

Xyris pauciflora Willd.

ชื่ออื่น ๆ
หญ้าขนไก่ (ตะวันออกเฉียงเหนือ), หญ้าบัว (อุบลราชธานี)
ไม้ล้มลุก ลักษณะคล้ายหญ้า ใบเรียงซ้อนสลับแน่น รูปใบดาบ ช่อดอกแบบช่อเชิงลด แน่น รูปไข่หรือเกือบกลมดอกสีเหลือง อยู่ในซอกใบประดับสีน้ำตาลที่ซ้อนเหลื่อมกันคล้ายเกล็ดปลา ผลแบบผลแห้งแตก เป็นกระเปาะ แก่จัดแตกเป็น ๓ เสี่ยง

กุงเป็นไม้ล้มลุก ลักษณะคล้ายหญ้า

 ใบเดี่ยว เรียงซ้อนสลับกันแน่นใกล้ผิวดิน รูปใบดาบ กว้าง ๑-๒ มม. ยาว ๕-๒๕ ซม. อาจยาวได้ถึง ๓๓ ซม. ปลายแหลม กาบใบสีชมพู ยาว ๑.๕-๗ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อเชิงลด แน่น รูปไข่หรือเกือบกลม กว้าง ๒-๘ มม. ยาว ๓-๙ มม. ก้านช่อดอกแบบก้านโดด เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑-๒ มม. ยาว ๑๐-๓๐ ซม. อาจยาวได้ถึง ๔๔ ซม. ใบประดับซ้อนเหลื่อมคล้ายเกล็ดปลา ไม่ร่วง ใบประดับตอนล่างรูปรี กว้าง ๒-๓ มม. ยาว ๒-๔ มม. ปลายมนหรือเว้าตื้น มีขนสั้น ๆ ตามแนวเส้นกลางใบ ขอบเรียบ สีน้ำตาล ใบประดับเหนือขึ้นไปรองรับดอกแต่ละดอกไว้ รูปรีถึงกลมหรือรูปไข่ กว้าง ๔-๕ มม. ยาว ๔-๖ มม. ปลายมน มีสันนูนรูปสามเหลี่ยม กว้าง ๑-๒ มม. สูง ๑-๒ มม. สีเขียวอมเทา อยู่ที่ส่วนปลายของใบประดับ ขอบเรียบ สีน้ำตาลกลีบเลี้ยง ๓ กลีบ ไม่เท่ากัน กลีบข้าง ๒ กลีบ รูปเรือ กว้างประมาณ ๒ มม. ยาว ๓-๕ มม. ปลายค่อนข้างแหลม มีสัน


และจักฟันเลื่อยห่าง ๆ ประมาณ ๓ จัก เป็นเยื่อบาง ๆ ไม่ร่วงง่าย กลีบบนรูปซ้อน ยาวประมาณ ๓ มม. ร่วงเมื่อดอกบาน กลีบดอก ๓ กลีบ ขนาดเท่ากัน รูปซ้อน ยาว ๖-๗ มม. ก้านกลีบดอกยาว ๔-๕ มม. ปลายแผ่ออกเป็นรูปไข่กลับ กว้างประมาณ ๓ มม. ยาว ๒-๔ มม. สีเหลือง เกสรเพศผู้ ๓ อัน ติดกับกลีบดอก ก้านชูอับเรณูยาว ๑-๒ มม. และเกสรเพศผู้เป็นหมันอีก ๓ อัน อยู่ตรงข้ามกับกลีบดอก ยาวประมาณ ๑ มม. ปลายแยกเป็น ๒ แฉก แต่ละแฉกมีขนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๒ มม. ปลายแยกเป็น ๓ แฉก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปไข่กลับ กว้างประมาณ ๑ มม. ยาว ๒-๓ มม. มี ๑ ช่อง มีออวุลจำนวนมาก

 ผลแบบผลแห้งแตก เป็นกระเปาะ แก่จัดแตกเป็น ๓ เสี่ยง เมล็ดเล็ก มีจำนวนมาก สีเหลือง

 กุงมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาคขึ้นในที่โล่ง ในนา และที่ชื้นแฉะ บนพื้นที่ระดับน้ำทะเลจนถึงสูง ประมาณ ๑,๓๐๐ ม. ออกดอกระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงกุมภาพันธ์ ในต่างประเทศพบที่จีน อินเดีย พม่า ภูมิภาคอินโดจีน มาเลเซีย และออสเตรเลีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กุง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Xyris pauciflora Willd.
ชื่อสกุล
Xyris
คำระบุชนิด
pauciflora
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Willdenow, Carl Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1765-1812)
ชื่ออื่น ๆ
หญ้าขนไก่ (ตะวันออกเฉียงเหนือ), หญ้าบัว (อุบลราชธานี)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ.กัลยา ภราไดย