ชื่ออื่น ๆ

มะเขือแจ้เครือ (เหนือ)

เขือแจ้ดินเป็นไม้เลื้อย สูง ๑-๖ เมตร กิ่งอ่อน ก้านใบ ก้านดอก และช่อดอกมีขน

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปขอบขนาน รูปรีแกมรูปขอบขนานถึงรูปใบหอก กว้าง ๒.๕-๖ ซม. ยาว ๖-๑๕ ซม. ปลายเป็นติ่งหรือยาวคล้ายหาง ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายหนัง เส้นใบด้านล่างเด่นชัดกว่าด้านบน เส้นกลางใบด้านบนเป็นร่อง เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๑๐ เส้น ปลายโค้งจรดเข้าหากันห่างจากขอบใบประมาณ ๔ มม. ก้านยาว ๐.๕-๑ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามปลายกิ่งยาว ๕-๑๕ ซม. ดอกสีม่วง มีใบประดับรูปไข่ยาวประมาณ ๒ มม. ร่วงง่าย ก้านดอกยาว ๔-๖ มม. กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ยาวไม่เท่ากัน กลีบบนคล้ายถุง ยาว ๗-๘ มม. กลีบข้าง ๒ กลีบ รูปรีถึงรูปไข่กลับ ยาว ๑.๒-๑.๕ ซม. กลีบล่าง ๒ กลีบ รูปรี ยาว ๓-๕ มม. กลีบดอก ๓ กลีบ กลีบบน ๒ กลีบรูปคล้ายช้อน ยาวประมาณ ๑.๒ ซม. โคนกลีบเชื่อมติดกับกลีบล่างประมาณครึ่งหนึ่งของความยาวกลีบ กลีบล่างยาว ๑.๓-๑.๔ ซม. หุ้มก้านชูอับเรณูไว้ภายใน ปลายกลีบล่างจักเป็นริ้ว เกสรเพศผู้มี ๘ อัน ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกันเป็นแผ่น รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ค่อนข้างแบน มี ๒ ช่อง ก้านยอดเกสรเพศเมียมักโค้งและมี ๒ พู ๑ พูเป็นยอดเกสรเพศเมีย อีก ๑ พูจะมีขนฟูที่ปลายยอด

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปโล่ ขอบเป็นครีบบางมี ๒ พู กว้างประมาณ ๑.๔ ซม. ยาวประมาณ ๑.๖ ซม. เมล็ดค่อนข้างกลม สีดำ มีขนประปราย กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๔ มม. ปลายเมล็ดมีเยื่อหุ้มยาวประมาณ ๖ มม.

 เขือแจ้ดินมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๑,๐๐๐-๑,๓๐๐ เมตร ในต่างประเทศพบที่อินเดีย พม่า ลาว และเวียดนาม.