ชื่ออื่น ๆ

ขางปอยขนน้ำ

ขางปอยผลหนามเป็นไม้พุ่ม สูงประมาณ ๑-๓ ม. กิ่งก้านเล็กเรียว เปลือกมีช่องอากาศ เมื่ออ่อนมีขนสั้นนุ่ม

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่กว้าง ๑-๗ ซม. ยาว ๒-๑๒ ซม. ปลายแหลม เรียวแหลมหรือยาวคล้ายหาง โคนสอบแคบหรือเว้า ขอบจักฟันเลื่อยหรือจักฟันเลื่อยแกมหยักมนถี่ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษมีขนคายทั้ง ๒ ด้าน เมื่อแก่เกือบเกลี้ยง เส้นโคนใบ ๓ เส้น และมีเส้นแขนงใบออกจากเส้นกลางใบข้างละ ๔-๕ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบเล็กเรียว ยาว ๑-๕.๕ มม. มีขนคาย หูใบรูปสามเหลี่ยมแคบหรือรูปแถบแคบยาว ๒-๕ มม. มีขนสั้นนุ่ม

 ดอกแยกเพศร่วมช่อหรือต่างช่อ ไม่มีกลีบดอกช่อดอกคล้ายช่อเชิงลด ออกตามซอกใบหรือปลายยอดมี ๑ ช่ออยู่ด้วยกัน พบน้อยที่มี ๒ ช่อ ยาว ๑-๖ ซม. กลุ่มดอกเพศผู้อยู่ทางปลายช่อ ออกเป็นกระจุก กระจุกละ ๔-๗ ดอก ดอกตูมรูปค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๕-๐.๗ มม. ก้านดอกยาว ๐.๓-๑ มม. ใบประดับรูปไข่ กว้าง ๐.๘-๑ มม. ยาว ๑-๑.๕ มม. ด้านนอกมีขนสั้นนุ่ม กลีบเลี้ยง ๔ กลีบ รูปไข่ กว้างประมาณ ๐.๓ มม. ยาวประมาณ ๐.๕ มม. ด้านนอกมีต่อม เกสรเพศผู้ ๘ เกสร อับเรณูมี ๒ พู แยกจากกัน ไม่มีเกสรเพศเมียที่เป็นหมัน ดอกเพศเมียออกเดี่ยวอยู่ทางโคนช่อใบประดับรูปไข่กว้างหรือรูปไต ค่อนข้างเบี้ยว กว้าง ๒-๕ มม.

 ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู มี ๓ พู รูปกลมแป้นกว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๒-๒.๕ มม. ผิวมีหนามทู่และมีขนหยาบแข็ง เมล็ดทรงรูปไข่ กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๑.๕ มม. ขางปอยผลหนามมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาคยกเว้นภาคใต้ พบตามพื้นที่โล่งริมลำธาร น้ำตก เขาหินปูน ในป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้งที่สูงจากระดับทะเล ๒๐๐-๑,๐๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนมิถุนายนถึงสิงหาคม ในต่างประเทศพบทางตะวันตกเฉียงใต้ของจีน.