ชื่ออื่น ๆ

เกียวโซ้ (ปัตตานี), เขาควายแม่หลูบ (ลำปาง); โงบ, อีโงบ (ประจวบคีรีขันธ์)

เขาควายแม่ว้องเป็นไม้เถาหรือไม้พุ่มรอเลื้อยขนาดใหญ่ ลำต้นและกิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม มีขนนุ่มสีเทา ไส้ในเป็นเนื้อหรือเยื่อนุ่มสีขาว กิ่งแยกจากลำต้นตามง่ามใบตรงข้ามสลับตั้งฉาก ตามง่ามใบถ้าไม่แตกกิ่งมักมีหนามเรียวโค้งแทน ๑ คู่

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่ กว้าง ๒.๕-๔ ซม. ยาว ๕-๑๐ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนมนหรือหยักเว้าเล็กน้อย ขอบเรียบหรือเป็นคลื่น แผ่นใบค่อนข้างบาง มีขนสากทั้ง ๒ ด้าน โดยเฉพาะตามแนวเส้นกลางใบ แผ่นใบด้านล่างสีจาง เส้นแขนงใบข้างละ ๖-๘ เส้น ปลายเส้นมักไปสุดที่ขอบใบ เส้นใบย่อยแบบขั้นบันไดเห็นได้ชัดทางด้านล่าง ก้านใบยาวประมาณ ๑ ซม. มีขนนุ่ม หูใบระหว่างก้านใบปลายแยก ๓ แฉก แฉกกลางยาวกว่าแฉกข้าง มีขนนุ่มทั้ง ๒ ด้าน

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น กลม ออกเดี่ยว ๆ ตามง่ามใบหรือเหนือรอยแผลใบตามกิ่ง เส้นผ่านศูนย์กลางของช่อที่บานเต็มที่ประมาณ ๓ ซม. ก้านช่อดอกยาว ๒-๓ ซม. ดอกเล็ก กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายขอบจักเป็นแฉกแหลม ๕ แฉก มีขน กลีบดอกสีน้ำตาลอมเหลืองหรือชมพูอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปช้อน มีขนประปรายทั้ง ๒ ด้าน หรือเกลี้ยง เกสรเพศผู้ ๕ อัน ติดอยู่ในหลอดกลีบดอก รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปรี มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวพ้นหลอดกลีบดอกขึ้นมาประมาณ ๕ มม.

 ผลแบบผลแห้งแตก ออกรวมกันเป็นช่อผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๓ ซม. มีขนยาวปกคลุม แต่ละผลรูปไข่กลับ เมื่อแก่แตกเป็น ๒ ซีก

 เขาควายแม่ว้องมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาค ขึ้นตามป่าดิบ ที่สูงตั้งแต่ระดับน้ำทะเลถึง ๘๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่จีนตอนใต้ อินเดีย พม่า ภูมิภาคอินโดจีน มาเลเซีย และอินโดนีเซีย.