ดอกผักบุ้ง เป็นไม้เลื้อยล้มลุก ลำต้นพันเลื้อย ยาว ๒-๓ ม. มีขนสั้นนุ่มและขนยาวหยาบแข็ง ปลายชี้ ลงไปทางโคน
     ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่กว้างหรือรูปไข่ค่อนข้าง กลม กว้าง ๒.๕-๑๖.๕ ซม. ยาว ๔-๑๘ ซม. ปลายแหลม หรือเรียวแหลมสั้น โคนเว้ารูปหัวใจ ขอบเรียบหรือเว้า ๓ แฉก ปลายแฉกแหลม แผ่นใบมีขนแข็งทั้ง ๒ ด้าน เส้น แขนงใบข้างละ ๕-๖ เส้น ก้านใบยาว ๒-๑๕ ซม. มีขน แข็งปลายชี้ลงไปทางโคน
     ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ มี ๑-๕ ดอก ก้านช่อดอกยาว ๔-๑๒ ซม. มีขนแข็งปลายชี้ลงไป ทางโคน ก้านดอกยาว ๐.๘-๑.๕ ซม. ใบประดับรูปแถบ หรือรูปเส้นด้าย ยาว ๖-๗ มม. ดอกสีน้ำเงินอมม่วงแดง สีม่วงแดง หรือสีม่วงแดงอมน้ำเงิน กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ขนาดเกือบเท่ากัน ยาว ๑-๑.๕ ซม. ขอบกลีบบาง ติดทน เมื่อเป็นผลยาวประมาณ ๒ ซม. กลีบนอก ๓ กลีบ รูปขอบขนาน ปลายแหลม โคนกลีบแคบ ด้านนอกมีขน แข็งถึงประมาณครึ่งหนึ่งของความยาวกลีบ ขนกางออก ปลายกลีบเกลี้ยง กลีบใน ๒ กลีบ รูปใบหอกแกมรูปแถบ หรือรูปแถบ ปลายแหลม กลีบดอกบางคล้ายเยื่อ เชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ยาว ๕-๖ ซม. เกลี้ยง ด้านในมีแถบ กลางกลีบสีค่อนข้างแดง ส่วนกลีบดอกด้านนอกสีมักจะ อ่อนกว่า หลอดดอกสีจางกว่าถึงสีขาว เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ยาวไม่เท่ากัน อยู่ภายในหลอดดอก ก้านชูอับเรณูติดที่ โคนหลอดดอก โคนกว้าง มีขนยาว ปลายเรียวยาวคล้าย เส้นด้าย เกลี้ยง อับเรณูแตกตามยาว เมื่อแตกไม่บิดเวียน จานฐานดอกรูปวงแหวน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปเกือบ กลม เกลี้ยง มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอด เกสรเพศเมียเรียวยาวคล้ายเส้นด้าย อยู่ภายในหลอด ดอก ยอดเกสรเพศเมียเป็น ๓ พู

     ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงค่อนข้างกลม เส้น ผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑ ซม. มี ๓ พู แตกเป็น ๖ ซีก เมล็ดรูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่ มี ๖ เมล็ด หรือน้อยกว่า เกลี้ยงหรือมีขนยาวประปรายที่ขั้วเมล็ด
     ดอกผักบุ้งเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิด ในอเมริกา พบตั้งแต่รัฐนิวเม็กซิโกถึงเวอร์จิเนีย ไปจนถึง

     อาร์เจนตินาและอุรุกวัย นำเข้ามาปลูกเป็นไม้ประดับใน ประเทศไทย.