ชื่ออื่น ๆ

สะกรึ๊ยสะ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่, แม่ฮ่องสอน)

 ซากรวยซาเป็นไม้เถา เลื้อยพันขึ้นบนต้นไม้ใหญ่ ยาว ๒๐-๓๐ ม.

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่แกมรูปรี กว้าง ๗-๑๐ ซม. ยาว ๑๔-๒๐ ซม. ปลายแหลม โคนรูปลิ่มขอบเรียบ ผิวเกลี้ยงเป็นมันวาว ใบของต้นอ่อนมีขนแข็งประปราย ตามขอบใบ เส้นแขนงใบข้างละ ๗-๘ เส้น ก้านใบยาว ๑.๕-๒ ซม.

 ดอกแยกเพศร่วมต้น ออกเดี่ยวตามซอกใบและตามกิ่งแขนงบริเวณโคนกิ่งที่ไม่มีใบ ก้านดอกยาว ๒-๓ ซม. ดอกยาว ๒-๒.๕ ซม. กลีบรวม ๘-๒๔ กลีบ

 ผลแบบผลกลุ่ม ขนาดใหญ่ รูปไข่กว้างหรือรูปทรงค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑๔-๒๐ ซม. ผิวด้านนอกคล้ายน้อยหน่า ผลย่อยแต่ละผลรูปหกเหลี่ยม เรียงชิดกันและนูนออก ตรงกลางเว้าลงเล็กน้อย ผลสีเขียว บริเวณที่เป็นรอยต่อของแต่ละผลย่อยเมื่อเริ่มสุกเปลี่ยนเป็นสีแดง สุกเต็มที่สีเหลืองอมแดง แต่ละผลย่อยมี ๑-๓ เมล็ด สีน้ำตาล ผิวเรียบ เป็นมันวาว

 ซากรวยซามีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ พบขึ้นใกล้ลำธารในที่สูงจากระดับทะเล ๑,๐๐๐-๑,๖๐๐ ม. ออกดอกเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน ผลสุกเดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมา จีนตอนใต้ และเวียดนาม

 ประโยชน์ ผลสุกเนื้อในรับประทานได้ มีรสหวานจืดและมีกลิ่นน้ำมันผสมเล็กน้อย.