ซอลอ

Macaranga hosei King ex Hook. f.

ไม้ต้น ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปเกือบกลม หูใบรูปกลม ตั้งตรง ติดทน ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกแบบช่อกระจะแยกแขนง ออกตามซอกใบและชูเหนือใบ ดอกสีเขียวอ่อน ไม่มีกลีบดอกและจานฐานดอกผลแบบผลแห้งแตก มี ๒ พู ผิวมียางเหนียว รูปเกือบกลม เมล็ดรูปทรงกลม แบน เนื้อหุ้มเมล็ดสีม่วง

ซอลอเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๓๐ ม. ลำต้นมีเส้นผ่านศูนย์กลางได้ถึง ๔๐ ซม. กิ่งก้านรูปทรงกระบอกเส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๖-๑.๔ ซม. เกลี้ยง มีนวล ภายในกลวง มีมดอาศัยอยู่

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปเกือบกลม กว้าง ๑๐-๓๐ ซม. ยาว ๗-๒๕ ซม. จักเป็น ๓ พู เท่า ๆ กัน ลึก ๑ ใน ๒ ถึง ๓ ใน ๔ ของใบ พูด้านข้างเบี้ยว โคนกลมกว้างหรือรูปหัวใจ บางครั้งพบเป็นแบบก้นปิด โดยก้านใบติดลึกเข้ามาจากขอบใบ ๑-๕ มม. มักมีต่อมรูปกรวยคว่ำเล็ก ๆ ขอบจักซี่ฟัน ปลายซี่ฟันเป็นหนาม ด้านบนเกลี้ยง ด้านล่างมีขนสั้นนุ่มหนาแน่นหรือกระจายทั่วไป แผ่นใบค่อนข้างหนาคล้ายแผ่นหนัง มีเส้นใบออกจากจุดเดียวกันที่โคนใบ ๓ เส้น แต่ละเส้นมีเส้นแขนงใบ ข้างละประมาณ ๗ เส้น เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได เส้นใบและเส้นใบย่อยเห็นชัดทางด้านล่าง ก้านใบยาวได้ถึง ๒๕ ซม. รูปทรงกระบอก เกลี้ยง หูใบรูปกลมกว้างและยาวได้ถึง ๑.๕ ซม. ตั้งตรงหุ้มรอบกิ่ง ติดทน

 ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกแบบช่อกระจะแยกแขนง ออกตามซอกใบ ก้านดอกสั้นมาก ไม่มีกลีบดอกและจานฐานดอก ช่อดอกเพศผู้ตั้งตรง ยาวได้ถึง ๔๐ ซม. มักชูขึ้นเหนือใบ แกนที่โคนยาวประมาณครึ่งหนึ่งของความยาวทั้งช่อ เกลี้ยงหรือมีขนละเอียดเล็กน้อย ใบประดับรูปไข่ กว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๔-๖ มม. ขอบจักซี่ฟันไม่เป็นระเบียบ ปลายแหลมกว้าง มีขนสั้นหนานุ่มสีเทากระจายทั่วไป ดอกเพศผู้สีเขียวอ่อน อยู่เป็นกลุ่ม มีกลุ่มละ ๖-๑๕ ดอก ยาวประมาณ ๐.๗ มม. ก้านดอกสั้นมาก กลีบเลี้ยง ๓ กลีบ เรียงจดกันในดอกตูม มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น เกสรเพศผู้ ๒-๓ เกสร ก้านชูอับเรณูแยกกัน อับเรณูมี ๔ ช่อง ไม่มีเกสรเพศเมียเป็นหมัน ช่อดอกเพศเมียคล้ายช่อดอกเพศผู้ ยาวได้ถึง ๓๕ ซม. ดอกเพศเมียสีเขียวอ่อนยาวประมาณ ๑.๕ มม. กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นรูปคนโท มีขนละเอียด รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมาก ยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๑ มม. ติดทน

 ผลแบบผลแห้งแตก มี ๒ พู แต่ละพูรูปเกือบกลม กว้าง ๕-๖ มม. ยาว ๔-๕ มม. สีเขียวอมเหลืองผิวมียางเหนียว ก้านผลยาว ๕-๘ มม. มีขนยาวละเอียด เมล็ดรูปทรงกลม แบน เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๓ มม. สีดำ มีรอยเว้า เนื้อหุ้มเมล็ดสีม่วง

 ซอลอมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ตอนล่าง พบขึ้นตามป่าดิบชื้นลุ่มต่ำ ในต่างประเทศพบที่คาบสมุทรมาเลเซีย เกาะสุมาตราและเกาะบอร์เนียว.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ซอลอ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Macaranga hosei King ex Hook. f.
ชื่อสกุล
Macaranga
คำระบุชนิด
hosei
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- King, George
- Hooker, Joseph Dalton
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- King, George (1840-1909)
- Hooker, Joseph Dalton (1817-1911)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ก่องกานดา ชยามฤต