ชื่ออื่น ๆ

ไค้มด (เหนือ); เหมือด (ตะวันออกเฉียงเหนือ, ตะวันออก)

ไคร้มอชนิดนี้เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก ผลัดใบแต่ ผลิใบใหม่ไว สูง ๒-๑๐ ม. กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยมมน ปลายกิ่งห้อยลู่ลง ยอดอ่อนเกลี้ยงหรืออาจมีขนสีดำประปราย

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีหรือรูปไข่กลับถึงรูปขอบขนาน กว้าง ๓.๕-๔.๕ ซม. ยาว ๘-๑๐ ซม. ปลายเรียวแหลมหรือมนกว้างแล้วหยักเป็นติ่งแหลม โคนรูปลิ่มหรือสอบเรียว ขอบจักฟันเลื่อยถี่โดยเฉพาะอย่างยิ่งส่วนที่ค่อนไปทางปลายใบ แผ่นใบค่อนข้างหนา ผิวเกลี้ยงแต่มีจุดสีน้ำตาลทั่วไปทั้ง ๒ ด้าน เส้นกลางใบเห็นชัดทางด้านล่างและมักเป็นร่องทางด้านบน เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๑๐ เส้น พอสังเกตเห็นได้ทางด้านล่าง ก้านใบยาว ๑-๔ มม. ย่นและออกสีคลํ้าเมื่อแห้ง

 ดอกแยกเพศต่างต้นหรือร่วมต้น ออกเป็นดอกเดี่ยวหรือเป็นกระจุกตามซอกใบและเหนือรอยแผลใบกระจุกละ ๒-๓(-๕) ดอก มีกาบหรือใบประดับรูปค่อนข้างกลม กว้างและยาวประมาณ ๑.๕ มม. หุ้มและติดทนจนเป็นผล กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ รูปค่อนข้างกลมถึงรูปไข่กลับ กว้างและยาวประมาณ ๒.๕ มม. ขอบกลีบซ้อนเกยกัน ด้านนอกมีขนสีน้ำตาลประปราย ด้านในเกลี้ยงขอบมีขนครุยเด็กน้อย กลีบดอกสีขาวหรือสีนวล โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ปลายแยก ๕ แฉก แฉกกว้างและยาวประมาณ ๓ มม. ปลายมนหรือเว้าเข้าเด็กน้อยผิวมีขนคล้ายขนต่อมแนบไปตามผิวทั้ง ๒ ด้าน ดอกเพศผู้มีเกสรเพศผู้ ๑๒-๑๕ เกสร ดอกเพศเมียมีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงกลม เกลี้ยง มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเดี่ยว ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒-๓ แฉก

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกลมหรือทรงรี กว้างประมาณ ๔ มม. ยาวประมาณ ๔.๕ มม. เกลี้ยง ก้านยอดเกสรเพศเมียและกลีบเลี้ยงติดทนเมล็ดเล็ก มีจำนวนมาก

 ไคร้มอชนิดนี้เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคใต้ พบขึ้นทั่วไปตามป่าหญ้าและป่าดิบ ที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๘๐๐-๑,๘๐๐ ม.