เจ้าเมืองตรัง

Licuala peltata Roxb. ex Buch.-Ham. var. peltata

ชื่ออื่น ๆ
กะพล้อ (พิจิตร); กะพ้อ (ทั่วไป); จิ้ง (สตูล); ชิง (ใต้)
ปาล์มลำต้นเดี่ยว มีกาบใบเก่ารวมโคนก้านใบติดตามลำต้น ใบเดี่ยว เรียงเวียน ก้านใบมีหนามตลอดขอบก้านใบ แผ่นใบด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมันรูปกลม เป็นแฉกลึกตามแนวรัศมีถึงโคนหรือเกือบถึงโคน มีได้ถึง ๒๑ แฉก แฉกปลายสุดใหญ่กว่าแฉกอื่น ๆ แต่ละแฉกพับจีบ รูปลิ่ม ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกที่ปลายลำต้น อยู่ระหว่างกาบใบ มีช่อแขนงคล้ายช่อเชิงลด ๕-๗ ช่อ โค้งลง ดอกสมบูรณ์เพศ สีขาวอมเขียว ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงรี ผนังผลชั้นในบางและแข็ง สุกสีส้ม มี ๑ เมล็ด

เจ้าเมืองตรังเป็นปาล์มลำต้นเดี่ยว สูง ๒-๕ ม. เส้นผ่านศูนย์กลางลำต้นประมาณ ๑๐ ซม. มีกาบใบเก่ารวมโคนก้านใบติดตามลำต้น

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน กาบใบยาว ๕๐-๖๐ ซม. ก้านใบยาวได้ถึง ๒.๗ ม. ตามขอบก้านใบมีหนามยาวประมาณ ๑.๕ ซม. แบนและโค้งลง แผ่นใบด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน รูปกลม เป็นแฉกลึกตามแนวรัศมีถึงโคนหรือเกือบถึงโคน มีได้ถึง ๒๑ แฉก แฉกปลายสุดใหญ่กว่าแฉกอื่น ๆ แต่ละแฉกพับจีบ ยาว ๕๐-๙๐ ซม. ปลายแฉกตัดและหยักไม่เท่ากัน เส้นใบเรียงขนานจากโคนแฉกสู่ปลายแฉก

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกที่ปลายลำต้นระหว่างกาบใบ ยาวได้ถึง ๓.๕ ม. มีช่อแขนงคล้ายช่อเชิงลด ๕-๗ ช่อ โค้งลง ยาว ๕๐-๗๐ ซม. ก้านช่อดอกยาวได้ถึง ๑.๒ ม. ใบประดับใบแรกใกล้โคนช่อดอกยาว ๓๕-๔๐ ซม. ใบประดับที่อยู่ระหว่างใบประดับใบแรกและใบประดับช่อแขนงแรกเป็นหลอดยาว ๓๓-๓๖ ซม. มีเกล็ดบางเล็กกระจายทั่วไป ขอบใบประดับมักเป็นเส้นใยสานกันเป็นร่างแห ดอกสมบูรณ์เพศ เกสรเพศผู้เจริญเต็มที่ก่อนเกสรเพศเมีย ใบประดับย่อยยาวประมาณ ๒.๕ มม. ก้านดอกยาวประมาณ ๒ มม. มีขนดอกตูมโป่งข้างเดียวหรือรูปคล้ายกระบอง กว้าง ๕-๖ มม. ยาว ๑.๓-๑.๔ ซม. กลีบเลี้ยงยาว ๖-๗ มม. โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น ๓ แฉก ปลายแฉกตัดและหยักไม่เท่ากัน กลีบดอก ๓ กลีบ รูปสามเหลี่ยม ยาว ๑-๑.๒ ซม. โค้งพับลง มีขนคล้ายไหม ปลายกลีบด้านในสีขาวหรือสีเขียว เกสรเพศผู้ ๖ เกสร ยาว ๘-๙ มม. โคนก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกันและเชื่อมติดกับโคนกลีบดอก อับเรณูยาว ๓-๓.๕ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ยาว ๒-๓ มม. เกลี้ยง มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียว ยาว ๗-๘ มม. ยอดเกสรเพศเมียเล็ก

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงรี กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาว ๑.๒-๒ ซม. ผนังผลชั้นในบางและแข็ง สุกสีส้ม มี ๑ เมล็ด

 เจ้าเมืองตรังมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันตกเฉียงใต้และภาคใต้ พบตามป่าดิบชื้น และพื้นที่ที่มีดินสลายมาจากหินปูน ที่สูงจากระดับทะเลได้ถึง ๕๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนมกราคมถึงพฤษภาคม ในต่างประเทศพบทางตะวันออกของอินเดีย รวมหมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ เมียนมาถึงคาบสมุทรมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เจ้าเมืองตรัง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Licuala peltata Roxb. ex Buch.-Ham. var. peltata
ชื่อสกุล
Licuala
คำระบุชนิด
peltata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Roxburgh, William
- Buchanan-Hamilton, Francis
- Buchanan-Hamilton, Francis
ชื่อชนิดย่อย (ถ้ามี)
var. peltata
ชื่อผู้ตั้งชนิดย่อย (ถ้ามี)
- -
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Roxburgh, William (1751-1815)
- Buchanan-Hamilton, Francis (1762-1829)
- Buchanan-Hamilton, Francis (1762-1829)
ชื่ออื่น ๆ
กะพล้อ (พิจิตร); กะพ้อ (ทั่วไป); จิ้ง (สตูล); ชิง (ใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ผศ. ดร.ฉัตรชัย เงินแสงสรวย