เชอรี่สเปน

Malpighia emarginata Sesse et Moc. ex DC.

ไม้พุ่มถึงไม้ต้น กิ่งอ่อนมีขนเซลล์เดียวหนาแน่น ปลายขนแยกเป็น ๒ แฉก กิ่งแก่ค่อนข้างเกลี้ยงและมีช่องอากาศทั่วไป ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปรี รูปไข่กลับแกมรูปรี รูปไข่กลับแกมรูปขอบขนาน รูปไข่กลับแกมรูปใบหอก หรือรูปไข่กลับ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงคล้ายช่อซี่ร่ม ออกตามซอกใบ ดอกสีชมพู ชมพูอมม่วง หรือสีขาว ผลแบบผลแยกแล้วแตก สีส้ม แดง หรือสีแดงอมส้ม สุกสีแดงเข้ม มีเนื้อฉ่ำน้ำรูปทรงค่อนข้างกลม กลมแป้น ถึงรูปไข่กว้าง หยักมน ๓-๙ พู ซีกผลคล้ายผลผนังชั้นในแข็ง แต่ละซีกมี ๑ เมล็ด ทรงรูปไข่ เมล็ดมีเกราะแข็งหุ้ม

เชอรี่สเปนเป็นไม้พุ่มถึงไม้ต้น สูง ๒.๕-๘ ม. กิ่งอ่อนมีขนเซลล์เดียวหนาแน่น ปลายขนแยกเป็น ๒ แฉก ขนเอนแนบกับพื้นผิว มีแกนกลางและแขน ๒ ข้างเป็นรูปตัวที (T) หรือตัววาย (Y) อาจพบลดรูปเหลือแขนข้างเดียว กิ่งแก่ค่อนข้างเกลี้ยงและมีช่องอากาศทั่วไป

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปรี รูปไข่กลับแกมรูปรีรูปไข่กลับแกมรูปขอบขนาน รูปไข่กลับแกมรูปใบหอกหรือรูปไข่กลับ กว้าง ๐.๗-๔.๕ ซม. ยาว ๒-๘ ซม. ปลายมนกลมหรือแหลม มักเว้าตื้น โคนรูปลิ่มหรือมน ขอบเรียบ แผ่นใบกึ่งบางถึงบางคล้ายกระดาษมีขนทั้ง ๒ ด้าน หรือเกือบเกลี้ยง หรือมีขนเฉพาะที่เส้นกลางใบด้านล่าง ด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน ด้านล่างสีอ่อนกว่า ก้านใบยาว ๑.๕-๔ มม. มีขนหนาแน่นหูใบ ๒ หู ร่วงง่ายหรืออาจติดทน รูปลิ่มแคบ ยาวประมาณ ๑ มม. มีขนหนาแน่น

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงคล้ายช่อซี่ร่ม ออกตามซอกใบ มี ๑-๖ ดอก ก้านช่อดอกยาวได้ถึง ๕ มม. หรือไม่มี ก้านช่อย่อยเรียวคล้ายเป็นส่วนของก้านดอก ยาว ๓-๗ มม. มีดอก ๑ ดอก ใบประดับรูป


ลิ่มแคบ ยาว ๑-๑.๕ มม. ใบประดับย่อยอยู่ที่ข้อต่อ มี ๒ ใบ รูปไข่ ยาว ๐.๕-๑ มม. มีขน ก้านดอกเรียวเล็กยาว ๐.๖-๑.๕ ซม. ดอกสมมาตรด้านข้าง สีชมพู ชมพูอมม่วง หรือสีขาว เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๒-๑.๗ ซม. กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ขนาดไม่เท่ากัน รูปขอบขนานหรือรูปไข่ ยาว ๒-๓ มม. ด้านนอกมีขนหนาแน่น ที่โคนกลีบมีต่อมขนาดไม่เท่ากัน รูปไข่หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาว ๐.๕-๒ มม. กลีบละ ๑-๒ ต่อม กลีบดอก ๕ กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน มีก้านกลีบ กลีบด้านหลังขนาดใหญ่สุด ยาว ๗.๕-๙ มม. แผ่นกลีบรูปไข่กว้างหรือรูปเกือบกลม ขอบกลีบยับย่นและหยักซี่ฟันแกมเว้าแหว่งโดยรอบ ก้านกลีบรูปแถบ ยาว ๒-๔ มม. กลีบด้านข้าง ๒ กลีบ ขนาดเล็กกว่า ยาว ๕-๙ มม. แผ่นกลีบรูปเกือบกลมหรือกึ่งรูปไข่ ขอบยับย่นและหยักซี่ฟันตื้นแกมเว้าแหว่งเฉพาะด้านข้าง และกลีบด้านหน้า ๒ กลีบ ขนาดเล็กสุด รูปคล้ายช้อน ยาว ๕.๕-๖.๕ มม. แผ่นกลีบรูปไข่ ขอบเรียบหรือหยักซี่ฟันตื้นเฉพาะด้านข้างที่โคนแผ่นกลีบ กลีบยับย่นเล็กน้อย เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร ก้านชูอับเรณูรูปเส้นด้าย โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ยาว ๒-๔ มม. ก้านที่อยู่ตรงกับกลีบดอกด้านข้างมี ๒ ก้าน หนากว่าก้านอื่น ๆ โค้งเล็กน้อย อับเรณูรูปเกือบกลม ยาว ๑.๒-๑.๕ มม. อับเรณูที่เหลือยาว ๐.๕-๑ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ หยัก ๓ พู เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๕-๒ มม. มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียมี ๓ ก้าน ก้านที่หนามี ๒ ก้าน โคนโค้งและส่วนปลายชูขึ้น ยาว ๓-๓.๕ มม. ส่วนอีก ๑ ก้านตรง ยาว ๒.๕-๓ มม. ยอดเกสรเพศเมียปลายตัดเฉียง

 ผลแบบผลแยกแล้วแตก สีส้ม แดง หรือสีแดงอมส้ม สุกสีแดงเข้ม มีเนื้อฉ่ำน้ำ รสเปรี้ยว รูปทรงค่อนข้างกลม กลมแป้น ถึงรูปไข่กว้าง หยักมน ๓ พู อาจมีหยักย่อยตื้น ๆ ถึง ๙ พู เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑-๒.๕ ซม. ผิวเรียบ เกลี้ยง มีกลีบเลี้ยงติดทน ซีกผลคล้ายผลผนังชั้นในแข็ง มี ๓ ซีก แต่ละซีกรูปไข่ กว้าง ๐.๔-๑.๒ ซม. ยาว ๐.๗-๑.๕ ซม. เมล็ดทรงรูปไข่ ยาวประมาณ ๒ มม. มี ๑ เมล็ด เมล็ดมีเกราะแข็งหุ้ม ด้านหลังเกราะแข็งมีปีกตามแนวยาว ๓ ปีก กว้าง ๑.๕-๓ มม.

 เชอรี่สเปนเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปอเมริกา พบกระจายพันธุ์ตั้งแต่ทางใต้ของสหรัฐอเมริกาถึงทางตอนเหนือของอเมริกาใต้ ปลูกเป็นไม้ผลและไม้ประดับในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนทั่วโลก ผลมีเนื้อฉ่ำน้ำรสเปรี้ยว มีการผสมและคัดเลือกพันธุ์ที่มีรสหวานหรือเปรี้ยวอมหวาน มีวิตามินซีสูง นำไปทำเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและเครื่องสำอาง มีสรรพคุณในการต้านอนุมูลอิสระ.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เชอรี่สเปน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Malpighia emarginata Sesse et Moc. ex DC.
ชื่อสกุล
Malpighia
คำระบุชนิด
emarginata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Mociño, José Mariano
- Candolle, Augustin Pyramus de
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Mociño, José Mariano (1757-1820)
- Candolle, Augustin Pyramus de (1778-1841)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางสาวสุชาดา วงศ์ภาคำ