ชื่ออื่น ๆ

ชุมเห็ดเขาควาย, ชุมเห็ดควาย, ชุมเห็ดนา, ชุมเห็ดเล็ก (กลาง); พรมดาน, ลับมืน, ลับมืนน้อย, เล็บมืน (เหน

ชุมเห็ดไทยเป็นไม้ล้มลุกหรือไม้พุ่ม สูง ๐.๓-๑.๒ ม. ทุกส่วนมีกลิ่นเหม็นเขียว เกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงสลับ แกนกลางยาว ๒-๕ ซม. ด้านบนเป็นร่อง ที่แกนกลางใบประกอบระหว่างใบย่อย ๒ คู่ล่าง มีต่อม ๒ ต่อม รูปลิ่มแคบ ยาวประมาณ ๒ มม. ก้านใบประกอบยาว ๑-๔ ซม. มีใบย่อย ๖ ใบ เรียงตรงข้าม คู่ล่างเล็กกว่าคู่ถัดไปตามลำดับ ใบย่อยรูปไข่กลับหรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ กว้าง ๑.๓-๒.๕ ซม. ยาว ๒-๕ ซม. ปลายมน โคนมนหรือเบี้ยวเล็กน้อย ขอบเรียบ

ด้านล่างมีนวล เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๑๐ เส้น ก้านใบย่อยยาวประมาณ ๒ มม. มีขนนุ่ม หูใบรูปลิ่มแคบยาว ๑-๒ ซม. ร่วงง่าย

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง มี ๑-๓ ดอก เส้นผ่านศูนย์กลางดอกประมาณ ๑.๘ ซม. ก้านดอกยาว ๐.๔-๑ ซม. และขยายยาวขึ้นเมื่อเป็นฝัก ใบประดับเรียวแหลม ยาว ๒-๔ มม. ร่วงง่าย กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน รูปไข่กว้าง ๒-๔ มม. ยาวประมาณ ๕ มม. ปลายแหลมกลีบดอก ๕ กลีบ สีเหลือง ขนาดไม่เท่ากัน รูปไข่กลับ กว้าง ๓-๖ มม. ยาว ๐.๘-๑.๕ ซม. ปลายมน

มีก้านกลีบดอกสั้น เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร ยาวไม่เท่ากันขนาดใกล้เคียงกัน ๗ เกสร ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ ๒ มม. อับเรณูยาว ๒-๓ มม. เกสรเพศผู้ที่เหลืออีก ๓ เกสร เป็นหมัน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ เรียวยาวและโค้งงอ มีขนนุ่มหนาแน่น มี ๑ ช่อง ออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียปลายตัด

 ผลแบบผลแห้งแตกสองแนว เป็นฝักกลมยาวหรือรูปเคียว เส้นผ่านศูนย์กลาง ๔-๕ มม. ยาว ๑๐-๒๐ ซม. เมื่ออ่อนฝักโค้ง มีขนละเอียด ก้านฝักยาว ๑-๑.๕ ซม. เมล็ดแบน สีน้ำตาลเป็นมันรูปทรงสี่เหลี่ยม มี ๒๐-๓๐ เมล็ด

 ชุมเห็ดไทยเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาค พบขึ้นตามที่รกร้าง ที่ชุ่มชื้น ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๘๐๐ ม. เป็นวัชพืชในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนทั่วไป ออกดอกและเป็นผลเกือบตลอดปี

 ประโยชน์ ทั้งต้นมีสารประกอบทางเคมีที่สำคัญ เป็นไกลโคไซด์ประเภทแอนทราควิโนน

เช่น เรอิน เซนโนไซด์ คริโซฟานอล สารเคมีเหล่านี่จะกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้ใหญ่ นิยมนำใบและเมล็ดมาทำเป็นยาต้มกินเป็นยาถ่าย ใช้เป็นยาภายนอกทาแก้กลากเกลื้อน เมล็ดคั่วชงน้ำกินทำให้นอนหลับและเป็นยาขับปัสสาวะ.