ชื่ออื่น ๆ

กุหลาบดง (อุบลราชธานี)

เข็มหนูเป็นกล้วยไม้อิงอาศัยขนาดเล็ก เจริญเติบโตทางยอด ลำต้นตั้ง สูงได้ถึง ๒๐ ซม. ปล้องยาวประมาณ ๗ มม.

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ อวบน้ำ รูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๑.๕ ซม. ยาวประมาณ ๑๑ ซม. ปลายแยกเป็น ๒ แฉกลึกและมีขนาดไม่เท่ากัน แฉกกลม

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบ ยาว ๕-๑๐ ซม. ก้านช่อดอกอวบน้ำ ยาว ๕ ซม. มีดอกพร้อมกันทีละหลายช่อ ช่อหนึ่งมี ๔๐-๕๐ ดอก ทยอยบานจากโคนช่อ ดอกสีขาวหรือชมพูอมม่วง เส้นผ่านศูนย์กลางดอก ๖-๗ มม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ ๓ กลีบ ยาวประมาณ ๓ มม. ค่อนข้างกว้างแต่กลีบดอกแคบกว่ากลีบเลี้ยง กลีบปากส่วนกลางรูปขอบขนาน ปลายมน กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. อวบน้ำ ส่วนโคนปากหนาตรงส่วนที่ต่อกับเดือย หูปากทั้ง ๒ ข้างเล็ก กลม และยกตั้งขึ้น ปลายสีม่วง เดือยอวบน้ำ แนบไปกับรังไข่ เส้าเกสรสั้นและโป่ง จะงอยเล็ก กลุ่มเรณูกลม มี ๒ คู่ ติดบนเส้าเกสร ก้านกลุ่มเรณูรูปแถบ ฝาปิดกลุ่มเรณูสีนวล รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๑ ช่อง และมีออวุลมาก

 ผลแบบผลแห้งแตกตามรอยประสาน รูปกระสวย ยาวประมาณ ๑ ซม. ก้านผลสั้น มีเมล็ดจำนวนมาก

 เข็มหนูมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาค ขึ้นตามป่าดิบและป่าเบญจพรรณ ออกดอกระหว่างเดือนเมษายนถึงมิถุนายน ในต่างประเทศพบที่อินเดีย เนปาล ภูฏาน พม่า ภูมิภาคอินโดจีน และมาเลเซีย

 กล้วยไม้สกุลนี้ Dr. Holttum ตั้งชื่อให้เป็นเกียรติแก่ ศ. ดร.เต็ม สมิตินันทน์ ผู้เชี่ยวชาญพฤกษศาสตร์.