จุมปีเป็นไม้ต้น ผลัดใบช่วงสั้น ๆ สูง ๒๐-๓๕ ม.เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๖-๑ ม. เปลือกหนา สีน้ำตาลปนเทา แตกเป็นร่องลึกตามยาว มีช่องอากาศเป็นขีดยาวมีกลิ่นฉุน กิ่งอ่อนมีขนสีเหลืองหนาแน่น แตกกิ่งในระดับสูง ทรงพุ่มกลม โปร่ง
ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีหรือรูปไข่ กว้าง ๓.๕-๘ ซม. ยาว ๖-๒๕ ซม. ปลายแหลมและมีติ่งแหลมสั้น โคนรูปลิ่มจนถึงมน ขอบเป็นคลื่น แผ่นใบบางและเหนียวด้านล่างมีขน เส้นแขนงใบข้างละ ๙-๑๕ เส้น เป็นร่องตื้นทางด้านบนและเป็นสันนูนทางด้านล่าง เส้นใบย่อยแบบร่างแห เห็นชัดทั้ง ๒ ด้าน เมื่อใบแห้ง ก้านใบยาว ๑.๕-๓.๕ ซม. มีขนหนาแน่น หูใบหุ้มยอดอ่อนและเชื่อมติดกับก้านใบตั้งแต่ ๑ ใน ๔ ถึงครึ่งหนึ่งของความยาวก้าน มีขนหนาแน่น
ดอกเดี่ยว ออกตามซอกใบ กลิ่นหอมแรง มีกาบหุ้มดอก ๒-๓ กาบ มีขนสีเหลือง ก้านดอกยาว ๐.๘-๑.๔ ซม. มี ๑ ข้อ มีขนสีเหลือง กลีบรวม ๘-๒๑ กลีบ สีขาวลักษณะคล้ายกัน แต่ละกลีบบาง รูปใบหอกจนถึงรูปแถบ กว้าง ๐.๔-๑ ซม. ยาว ๓-๓.๕ ซม. กลีบชั้นในเรียวแคบและสั้นกว่ากลีบชั้นนอกเล็กน้อย เกสรเพศผู้จำนวนมาก ก้านชูอับเรณูยาว ๑-๒ มม. เกลี้ยง อับเรณูยาว ๔-๕ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มีมากกว่า ๓๐ รังไข่แยกจากกันเป็นอิสระ เรียงเวียนบนแกนฐานดอกรูปทรงกระบอก ยาว ๖-๙ มม. แต่ละรังไข่มี ๑ ช่อง มีออวุล ๔-๖ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมาก ยอดเกสรเพศเมียค่อนข้างกลม
ผลแบบผลกลุ่ม ก้านช่อผลยาว ๑-๒ ซม. ผลย่อยเชื่อมติดกันเป็นรูปทรงกลมค่อนข้างรีหรือรูปทรงกระบอก กว้าง ๔.๕-๗ ซม. ยาว ๗-๑๑ ซม. มีช่องอากาศนูนเด่นสีขาว เมื่อผลแก่เปลือกผลย่อยจะหลุดออกจากกัน เหลือแกนผลย่อยติดอยู่กับแกนกลางคล้ายก้างปลาและมีเมล็ดสีแดงติดอยู่กับแกนผลย่อยกลุ่มละ ๓-๖ เมล็ด รูปทรงกลมค่อนข้างรี กว้าง ๖-๗ มม. ยาว ๐.๗-๑ ซม.
จุมปีมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบชื้น ป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับทะเล ๖๐๐-๑,๒๐๐ ม. ออกดอกเดือนเมษายนถึงมิถุนายน ผลแก่เดือนตุลาคมถึงมกราคม ในต่างประเทศพบที่ภูมิภาคอินโดจีน.