ชื่ออื่น ๆ

ไก๊, แตงชั่ง (ลำปาง); ไกร (อุตรดิตถ์); จะเคียนเผือก, ตะเคียนเผือก (เหนือ); ชุมแสงดง, ชุมแสงแดง (สุโข

ชุมแสงชนิดนี่เป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๓๐ ม. กิ่งเกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีถึงรูปไข่ กว้างประมาณ ๙ ซม. ยาวได้ถึง ๒๒ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลมโคนรูปลิ่มถึงมนกลม ขอบเรียบ แผ่นใบหนา เกลี้ยงก้านใบยาวได้ถึง ๑.๕ ซม. หูใบรูปใบหอก ยาวได้ถึง ๓ มม. ร่วงง่าย

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง แต่มักลดรูปคล้ายช่อกระจุกแยกแขนงหรือช่อกระจะ ออกตามซอกใบแกนกลางช่อยาวได้ถึง ๒๒ ซม. มีขนสั้นประปรายถึงหนาแน่น ช่อย่อยยาวได้ถึง ๑ ซม. ที่โคนมีใบประดับ ๑ ใบ รูปรีถึงรูปไข่กว้าง ยาวได้ถึง ๓ มม. ติดทน ปลายช่อย่อยมีดอกไร้ก้าน ๑ ดอก และมีใบประดับย่อยรูปไข่ ๑ คู่ ขนาดประมาณครึ่งหนึ่งของใบประดับ ดอกสีขาวอมเขียว ทั้งกลีบเลี้ยงและกลีบดอกติดทน กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวได้ถึง ๓ มม. และเชื่อมติดกับรังไข่ประมาณ ๒ ใน ๓

ของความยาวรังไข่ ปลายหลอดแยกเป็น ๘-๑๐ แฉก รูปรีแคบหรือรูปไข่กลับแคบ ยาวกว่ากลีบดอก มีขนยาวและขนสั้นปะปนกันหนาแน่นที่หลอดกลีบเลี้ยงและผิวแฉกกลีบเลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน กลีบดอก ๘-๑๐ กลีบ รูปไข่ ติดที่ปากหลอดกลีบเลี้ยง ผิวกลีบดอกทั้ง ๒ ด้านมีขนยาวและขนสั้นปะปนกัน จานฐานดอกเป็นต่อม มีขนสั้นหนาแน่น เกสรเพศผู้จำนวนมาก ส่วนมากติดใกล้โคนกลีบดอก มักมีได้ถึง ๙ เกสรต่อกลีบแต่มี ๑-๓ เกสร ติดอยู่ระหว่างต่อมหรือที่ฐานรังไข่แต่ละเกสรยาวได้ถึง ๖ มม. ก้านชูอับเรณูมีขนยาวประปราย อับเรณูรูปเกือบกลม รังไข่อยู่กึ่งใต้วงกลีบส่วนบนรูปกรวย แยกอิสระจากหลอดกลีบเลี้ยง ด้านนอกมีขนยาวตั้ง มี ๑ ช่อง ออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมีย ๕-๗ ก้าน ยาวได้ถึง ๒ มม. ตั้งตรง ยอดเกสรเพศเมียขนาดเล็ก

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปกรวยคว่ำ มีขนาดเล็กมีกลีบเลี้ยงติดทนขยายใหญ่ ยาวได้ถึง ๑.๕ ซม. และกลีบดอกติดทนขยายใหญ่ ยาวได้ถึง ๘ มม. หุ้มผลมิดมี ๑ เมล็ดหรือหลายเมล็ด

 ชุมแสงชนิดนี่มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ พบทั่วไปตามป่าดิบและป่าผลัดใบ ที่สูงจากระดับทะเลไม่มากนักออกดอกและเป็นผลเดือนมกราคมถึงมิถุนายน ในต่างประเทศพบที่ตอนล่างของเมียนมา ภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมาเลเซีย และอินโดนีเซีย.